Samuel van Houten, de man van het kinderwetje

Samuel van Houten is vooral bekend van het ‘kinderwetje van Van Houten’, dat de Kamer in 1874 aanvaardde. Verder pleit hij voor seksuele hervorming en anticonceptie, omdat beperking van het kindertal bij de onderste lagen van de samenleving volgens hem het ‘proletariaat’ op den duur zou doen verdwijnen. Samuel van Houten werd geboren op 17 februari 1837 in Groningen.

Samuel van Houten was de zoon van houthandelaar Derk van Houten en zijn vrouw Barbara Meihuizen. Hij groeide op in een welvarend doopsgezind milieu. In 1849 begon hij aan een opleiding aan de Latijnse school in Hoogezand. Toen hij die afgerond had, startte hij in 1854 met een studie rechten in Groningen. Van Houten sloot zijn rechtenstudie in 1859 af met een promotie getiteld Verhandeling over de waarde. Na zijn studententijd ging hij werken als advocaat en vanaf 1861 ook als leraar staathuishoudkunde aan de Landhuishoudkundige school in Groningen. In 1864 verruilde hij zijn baan als leraar voor een politieke carrière als gemeenteraadslid en wethouder van de gemeente Groningen.

In diezelfde periode verdiepte hij zich steeds meer in de filosofie, waardoor zijn kijk op het leven verschoof van een doopsgezinde overtuiging naar een agnostische. In 1869 verhuisde hij naar Den Haag, omdat hij gekozen werd voor de Tweede Kamer. Naast zijn lidmaatschap van de Kamer had hij een advocatenbureau in Rotterdam. Van Houten meende namelijk dat een politicus alleen zelfstandig kon optreden als hij financieel niet afhankelijk was van zijn politieke carrière. Van Houten had zich actief ingezet voor de kinderwet, die het verbood om kinderen die jonger waren dan 12 jaar in fabrieken te laten werken. In de praktijk was zijn kinderwet weinig effectief, mede door de vele concessies die hij had moeten doen onder druk van de Kamer. Verder was Van Houten een voorstander van anticonceptie, vooral voor het ‘proletariaat’. Deze zou door het gebruik ervan ‘vanzelf uitsterven’ en dan geen probleem meer vormen.

Hoewel hij in zijn latere leven bezig bleef met politiek, zat hij na 1907 niet meer in de Kamer. Na de Eerste Wereldoorlog probeerde hij met het schrijven van Staatkundige brieven zich te verzetten tegen de toenemende invloed van de staat. Uiteindelijk overleed Van Houten op 14 oktober 1930.