Stonewall riots en de Amerikaanse homorechtenbeweging

Na afloop van de Tweede Wereldoorlog bestond er onder de Amerikaanse bevolking een groot verlangen om terug te keren na de vooroorlogse situatie en alle veranderingen tegen te houden. Naast de communisten (met het 'McCarthyisme’) hadden ook homoseksuelen veel last van deze conservatieve houding. Ze werden regelmatig gediscrimineerd en zelfs beschouwd als een bedreiging van de nationale veiligheid. De onvrede binnen de homogemeenschap bereikte op 28 juni 1969 zijn hoogtepunt. De Stonewall riots betekenden het begin van de Amerikaanse homo-emancipatie.

Discriminatie van homo's

Homoseksuelen waren ‘gevoeliger voor afpersing’ en beschikten niet over ‘dezelfde emotionele stabiliteit als normale mensen’, aldus de onderminister van Buitenlandse Zaken James Webb. Vanaf 1952 werd homoseksualiteit door de American Psychiatric Association zelfs officieel aangemerkt als een ‘sociopathische personaliteitsstoornis’. Het resulteerde in een cultuur van wijdverspreide discriminatie, met beperkte carrièremogelijkheden voor openlijk homoseksuelen, de sluiting van gaybars en een verbod op het verkleden als een persoon van de andere sekse.

Homorechten in de VS

In reactie op deze ontwikkelingen ontstonden begin jaren ‘50 de eerste homorechtenbewegingen. De meeste van dit soort belangenorganisaties richtten zich met name op het verenigen en juridisch bijstaan van gediscrimineerde homoseksuelen, maar niet op het bevorderen van de homo-emancipatie. Zo was de Mattachine Society tegen het aangaan van de confrontatie en pleitte het in plaats daarvan voor de assimilatie van homoseksuelen in de samenleving, in de hoop dat de Amerikanen daardoor zouden realiseren dat zij ook normale mensen waren.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Stonewall Inn

Na twee decennia van discriminatie en uitsluiting had de onvrede binnen de homogemeenschap echter een hoogtepunt bereikt. De bom barstte uiteindelijk op zaterdag 28 juni 1969 om 1:20 uur ‘s ochtends bij een politie-inval in de Stonewall Inn, een door de maffia beheerde gaybar in het centrum van New York. De kroeg werd in die periode wel vaker binnengevallen, gemiddeld minstens een keer per maand. De standaardprocedure van de politie bestond daarbij uit het controleren van identiteitspapieren en het arresteren van dragqueens en vrouwen die niet minstens drie vrouwelijke kledingstukken droegen. Vaak werden deze invallen op voorhand gelekt, zodat de bars zich enigszins konden voorbereiden, bijvoorbeeld door het verbergen van (delen van) de drankvoorraad, zodat de zaken na een inval nog een beetje normaal voortgezet konden worden. Op 28 juni verliep de inval echter allesbehalve standaard.

Stonewall riots

De inval van die avond was niet aangekondigd. Veel van de aanwezige mannen weigerden om hun identificatie te tonen en de dragqueens bleken niet bereid zich te onderwerpen aan de reguliere ‘gendercontrole’. Mensen die na controle het pand mochten verlaten, bleven in tegenstelling tot andere avonden voor de deur hangen. Er ontstond een grimmige sfeer toen er beschuldigingen van aanranding over en weer vlogen. De agenten besloten daarop alle aanwezigen te arresteren, maar er waren niet genoeg patrouillewagens om alle arrestanten te vervoeren. Terwijl daarop gewacht werd, liep de situatie volledig uit de hand. Bij de politie zelf ontstond er ook nog eens verwarring toen aangerukte versterkingen van de politie zich ook op aanwezige leden van de maffia richtten. Ruim 2.000 demonstranten hadden zich buiten de kroeg verzameld en keken toe hoe de maffia geboeid werd afgevoerd, maar de sfeer werd snel onrustiger toen ook het personeel van de bar met harde hand de arrestantenbussen in werden gedirigeerd. Volgens ooggetuigen ontstond er een sfeer waarin gelatenheid, ludieke acties met protestliederen en uitgesproken woede met elkaar vermengd raakten. Nadat een van de arrestanten, wie dat was is nog altijd onduidelijk, uitriep 'Why don't you guys do something?' sloeg de sfeer in één klap om en de massa betogers veranderde in een woedende menigte. Mensen bekogelden de politie met alles wat voor handen was, waaronder bierflesjes, vuilnisbakken en muntgeld.

De agenten riepen versterkingen in en het protest liep uit op een massale vechtpartij. Pas om 4 uur ’s nachts wist de politie met veel machtsvertoon van de ordetroepen, de straat schoon te vegen. Het protest was niet van te voren voorbereid, maar daarom niet minder massaal. “Heb je ooit weleens een flikker terug zien vechten? De tijden waren aan het veranderen. Het overheersende gevoel was ‘deze shit moet stoppen!’” aldus een anonieme deelnemer aan de rellen.

Emancipatie

De volgende ochtend waren de Stonewall riots groot nieuws, met als gevolg dat er die avond nog meer activisten kwamen protesteren. Uiteindelijk vonden er nog meerdere dagen rellen plaats in Greenwich Village, New York, dat uitgroeide tot de bakermat van de homo-emancipatie. In de nasleep van de Stonewall riots begonnen de activisten zich namelijk te verenigen in nieuwe belangenorganisaties, die wel bereid waren hun rechten actief op te eisen. Daarmee werden de bewegingen die gelijke mensenrechten voor alle genders en geaardheden opeisten, in hoog tempo volwassen. Binnen enkele jaren waren er homorechtenbewegingen actief in vrijwel alle grote steden van de VS en ook internationaal kreeg de beweging steeds meer navolging. Een jaar na de rellen, op 28 juni 1970, werden op verschillende plekken in de VS en Europa protestmarsen gehouden. Deze marsen worden vaak gezien als het begin van de Gay Prides.

De homorechenbewegingen traden hiermee onder meer in de voetsporen van de anti-Vietnam protesten en de burgerrechtenbeweging van Martin Luther King. Tot verrassing van zijn toehoorders sprak Barack Obama op 21 januari 2013 tijdens de tweede eedaflegging zijn steun uit voor het homohuwelijk. In zijn toespraak verwees Obama expliciet naar de burgerrechtenbeweging. ‘Homorechten zijn namelijk ook burgerrechten’, benadrukte de president. Obama refereerde in zijn historische toespraak ook aan de Stonewall riots. Het was voor het eerst in de geschiedenis dat een Amerikaanse president in zijn inaugurale toespraak expliciet zijn steun uitsprak voor de emancipatie van homoseksuelen.