Tentoonstelling Ridders van Oranje
In 1815 worden Nederland, België en Luxemburg één koninkrijk, geregeerd door Willem I. De nieuwe koning is de zoon van de in 1795 voor de Fransen gevluchte stadhouder Willem V. In de decennia die volgen, knoopt het Nederlandse vorstenhuis betrekkingen aan met de omringende monarchieën. De Oranjes gaan deel uitmaken van de grote, internationale familie van vorsten.
Een familie van vorsten
Een zichtbaar bewijs van deze internationale betrekkingen is de uitwisseling van ridderorden. Dat begint in de eerste helft van de 19e eeuw onder Willem I en Willem II, die ridders zijn in respectievelijk zeventien en negentien buitenlandse ridderorden. In de 19e en aan het begin van de 20e eeuw worden de versierselen meestal tijdens een audiëntie in het paleis door de ambassadeur overhandigd aan de vorst, waarna aan de buitenlandse vorst een Nederlandse ridderorde wordt toegezonden. Na het overlijden van Willem II neemt het gebruik om onderling ridderorden uit te wisselen sterk toe. Zo bezit koning Willem III 51 buitenlandse ridderorden en koningin Wilhelmina 50. Wat opvalt is dat de contacten met vorstenhuizen buiten Europa sterk toenemen. Dat is te zien aan het aantal niet-Europese ridderorden dat de Oranjes ontvangt: Willem II had er 1, Willem III al 7 en Wilhelmina maar liefst 16.
Orde van de Heilige Catherina, Rusland, borstster, 1899 (Koninklijke Verzamelingen, Den Haag)
Nog vóór haar troonsbestijging ontvangt Wilhelmina verschillende buitenlandse ridderorden. De eerste al bij haar zesde verjaardag in augustus 1886, de Orde van de Heilige Isabella van Portugal. Ter gelegenheid van haar inhuldiging in 1898, haar huwelijk met Hendrik van Mecklenburg in 1901 en haar vijfentwintigjarig regeringsjubileum in 1923 volgen nog verschillende benoemingen. Wilhelmina bezat verschillende ridderorden van staten, die na de Eerste of Tweede Wereldoorlog ophielden te bestaan. Sommige ordetekenen zijn afgezet met briljanten en parels, zoals de Orde van de Heilige Catharina van de Russische tsaar, de Orde van de Zon van de Perzische sjah en de Orde van Al Kemal van de koning van Egypte. Heel bijzonder is ook de fraaie keten van de Orde van de Kousenband, die Wilhelmina tijdens de Tweede Wereldoorlog van de Engelse koning George VI kreeg.
Orde van de Zon, Perzië, borstster, 1895 (Koninklijke Verzamelingen, Den Haag)
De Orde van de Kousenband
De oudste nog bestaande ridderlijke orde is de Meeste Edele Orde van de Kousenband. De exacte instellingsdatum van deze orde is niet bekend, maar algemeen wordt aangenomen dat de stichting in de late jaren ’40 van de 14e eeuw plaats vond. Een aanwijzing hiervoor is dat voor het feest van Sint Joris op 23 april 1349 werden zes kousenbanden en 24 met kousenbanden getooide mantels werden geleverd. Met de koning meegerekend, telt de Orde 26 ridders. Daarnaast worden sinds het begin van de 14e eeuw buitenlandse vorsten en prinsen als stranger knights in de Orde opgenomen. Meestal om politieke of diplomatieke redenen. Aan de Orde zijn een prelaat, een kanselier, een registrar, een wapenkoning met de titel Garter King of Arms, een secretaris en een functionaris met de naam Gentleman Usher of the Black Rod verbonden. Deze laatste is verantwoordelijk voor de organisatie van de plechtigheden van de Orde.
Interieur van St. George’s Chapel, Charles Wild, 1818
De patroonheilige van de Orde is Sint Joris. De bijeenkomsten van de Orde vinden plaats in de Sint George Chapel in Windsor Castle, waar de banieren van de ridders zijn opgehangen en waar boven de koorstoelen hun wapenschilden zijn aangebracht. In de loop van de 17e en 18e eeuw zou de Orde van de Kousenband uitgroeien tot de belangrijkste orde van protestants Europa. Kenmerkend voor de Orde zijn de door de ridders gedragen versierselen: de knieband of eigenlijke kousenband met het opschrift “HONI SOIT QUI MAL Y PENSE”, en de zogenaamde George, een voorstelling van Sint Joris die de draak doodt, hangend aan een fraai geëmailleerde gouden keten en het bijzonder fraaie ordegewaad. Tot eind mei is op Paleis Het Loo de tentoonstelling Ridders van Oranje te zien. De expositie geeft een overzicht van vier eeuwen lintjes aan vorst en volk. paleishetloo.nl
