Tsjernobyl: Zo kreeg de kernreactor in 30 jaar een koepel

De kernreactor in het Oekraïense Tsjernobyl wordt deze week afgedekt met een koepel die ruim een eeuw bescherming moet bieden tegen radioactiviteit. De ramp gebeurde in 1986 en dertig jaar is inmiddels verstreken. Hoe is er de afgelopen dertig jaar omgegaan met de ramp?

De kernramp in Tsjernobyl

In de nacht van zaterdag 26 april 1986 ontplofte kernreactor nummer 4 in Tsjernobyl en verloor daardoor het dak. Bij de ontploffing kwam veel radioactiviteit in de lucht terecht, waardoor het gebied tot in een wijde omtrek van de kerncentrale te gevaarlijk werd om te blijven wonen. Ruim honderdduizend mensen werden geëvacueerd.

Betonnen sarcofaag

Snel na de ramp werd de geëxplodeerde kernreactor verpakt met een betonnen ‘sarcofaag’, een constructie die ervoor zorgde dat de radioactieve straling niet weg kon. Deze klus werd in december 1986 afgerond. De sarcofaag, gemaakt van 300.000 ton beton en 6.000 ton metaal, was vanwege de vele straling die vrijkwam in alle haast gebouwd. De constructie was desondanks gemaakt om dertig jaar de radioactiviteit tegen te houden.

Barsten in constructie

In maart 1992 ontdekte de regering van Oekraïne barsten in de constructie. Er was een nieuwe koepel nodig.In de zomer van dat jaar opende de regering een internationale competitie voor het beste project dat bescherming moet bieden tegen de radioactieve ruïne van de kerncentrale. In de zomer van 1993 werd de competitie afgesloten, maar een eerste prijs werd er niet uitgereikt. Het Franse consortium Campenon Bernard ontving de tweede prijs. Geen enkele van de negentien concepten voldeden aan de eisen van Oekraïne. Er werd niets gedaan aan de koepel, maar de dreiging bleef. In februari werd de eerste fase van een EU-onderzoek gepresenteerd die wees op het gevaar dat zou ontstaan als de betonnen constructie het niet meer kon houden.

Oekraïne vraagt hulp voor constructie

Ondanks de constructie stond Oekraïne vanwege de ramp nog altijd onder druk en in december 1995 vroeg het land een bedrag van 900 miljoen dollar aan de G7-landen. Dit waren Frankrijk, de Verenigde Staten, Italië, Canada, Duitsland, Japan en het Verenigd Koninkrijk. In 1997 sloten Oekraïne en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling een akkoord over de start van een beschermingsfonds voor Tsjernobyl. Het ging ook over een financieringsplan voor een blijvend omhulsel voor de centrale. In 1999 begonnen restauraties van de sarcofaag voor een bedrag van 130 miljoen dollar.

Tsjernobyl vandaag

Deze week is begonnen met het plaatsen van een koepel over de kernreactor. De plaatsing, waarbij de koepel langzaam over de reactor wordt geschoven, wordt vrijdag afgerond. De  nieuwe 175 bij 108 meter grote koepel is sterk genoeg om minimaal honderd jaar te blijven staan. De kosten voor de bouw bedroegen 1,6 miljard dollar. Pas in 2012 werd er met de bouw van de nieuwe constructie begonnen. Als de koepel er staat, betekent niet dat al het gevaar weg is. Het gebied rondom Tsjernobyl zal nog lang te gevaarlijk blijven om te wonen.