Turks beleg van Wenen in Manifest van Breivik
De Noorse terrorist, Anders Breivik besteed in het manifest dat hij schreef veel aandacht aan Turkije en het Ottomaanse rijk. Hij noemt zich daarin een aanhanger van de ‘Weense denkrichting’, schrijft de Volkskrant op woensdag. Daarmee wordt verwezen naar het Ottomaanse beleg van Wenen in 1683.
Wenen was de laatste grote, versterkte stad die tussen de Ottomanen en de rest van Midden-Europa lag. In 1453 namen de Ottomaanse troepen Constantinopel in en viel het Oost-Romeinse Rijk. Het was een belangrijke stap voor de Ottomanen om hun gezag in het Middellandse Zee gebied en de Balkan te versterken. Ze trokken steeds verder naar het westen en beheersten uiteindelijk grote delen van de Balkan, tot Hongarije toe. Maar hoe meer ze naar het westen trokken, hoe dichter ze de invloedssfeer van de Habsburgers naderden.
Habsburgers
Deze Habsburgse monarchie of Oostenrijkse monarchie werd geregeerd door de Oostenrijkse tak van het Huis van Habsburg van 1526 tot 1804. Ze regeerden eeuwenlang over Oostenrijk, Bohemen en Hongarije. Door middel van strategische huwelijken werd de politiek in Europa bepaald. Zo ook toen in 1506 keizer Maximiliaan I van Habsburg en koning Wladislaus II Jagiello van Hongarije en Bohemen een huwelijksovereenkomst sloten voor hun nageslacht en daarmee de politieke hegemonie in de gebieden Oostenrijk, Hongarije en Bohemen veilig stelden. De koning van Hongarije en Bohemen zocht in die tijd namelijk steun tegen de oprukkende Ottomanen. Door de huwelijksovereenkomst was hij verzekerd van de steun van de Habsburgers in een eventuele strijd tegen de Ottomanen.
Ottomanen
In 1526 werden de rijken samengevoegd en werd Ferdinand, de jongste kleinzoon van Maximiliaan, koning van Hongarije. Maar het koningschap kwam niet zonder slag of stoot tot stand. Een deel van de Hongaarse adel verkoos Jan Zápolya als koning boven Ferdinand. Hij was in de ogen van de Hongaren een buitenstaander. Ferdinand wist Zápolya in eerste instantie te verslaan en Zápolya vluchtte naar Transsylvanië, dat een deel van het huidige Roemenië besloeg. Zápolya gaf zich echter niet snel gewonnen en riep de hulp van de Turken in. De sultan van het Ottomaanse rijk Süleyman de Prachtlievende gaf gehoor aan zijn vraag en viel in 1529 Hongarije binnen. Na een succesvolle campagne kon hij zelfs oprukken tot aan de poorten van Wenen. Maar het lukte de Ottomanen niet de stad in te nemen en uiteindelijk trokken ze zich terug uit het huidige Oostenrijk naar het Hongaarse grondgebied. Het Hongaarse koninkrijk was echter ingestort. Vanaf dat moment zou er een Ottomaanse bezetting volgen die 150 jaar duurde. In 1541 werd Hongarije zodoende verdeeld in een Habsburgs, een Ottomaans en een Transsylvanisch deel dat een vazalstaat van de Ottomanen werd. In de daaropvolgende periode vielen de Turken regelmatig het gebied van de Oostenrijkse monarchie binnen. De Oostenrijkse monarchie was in die tijd verzwakt door invloeden van buitenaf en interne godsdiensttwisten, zoals ook in de rest van Europa het geval was na de komst van Luther.
Habsburgse politiek
Eind 17e eeuw was er sprake van een hernieuwde Turkse agressie en de Ottomanen veroverden hun vazalstaat Transsylvanië. Korte tijd later verklaarden ze ook oorlog aan de Habsburgers. Het Habsburgse leger wist de Ottomanen in 1664 echter verpletterend te verslaan in de Slag bij Szentgotthárd. Hongaarse edelen hoopten dat hiermee heel Hongarije van het Ottomaanse Rijk bevrijd zou worden. Maar dat gebeurde niet. De prioriteiten van de Habsburgse vorst Leopold lagen bij gebiedsuitbreiding in het westen en hij sloot vrede met de Ottomaanse sultan.
Het Beleg van Wenen
Doordat Leopold weinig aandacht schonk aan de verdediging van de Hongaarse gebieden, lag de weg naar het westen open voor de Ottomanen. In 1683 rukten zij wederom op naar Wenen. Kara Mustafa leidde een leger van 138.000 man naar Wenen onder het bevel van sultan Mehmet IV. Het Beleg van Wenen begon op 14 juli 1683. Aanvankelijk verliep het beleg voorspoedig voor de Ottomanen. In september van het jaar 1683 was de buitenste muur van de stad gevallen. Zodra het Leopold bereikte ging hij versterking zoeken. Er werd een gecombineerd Pools-Duits-Oostenrijks leger op de been gebracht onder leiding van de Poolse koning Jan Sobieski om de Ottomanen te kunnen terugdringen. Uiteindelijk wist het leger de Ottomanen te verslaan. Ze gaven zich over en trokken zich terug in Hongarije.
Heilige alliantie
In het voorjaar van 1684 werd door de Europese leiders een Heilige Alliantie in het leven geroepen om de Ottomanen in Hongarije te kunnen verslaan. Er volgde een Grote Turkse oorlog die tot 1699 zou aanhouden. Het beleg van Wenen kan als het startschot worden gezien van deze strijd tegen de Ottomanen. De Habsburgers versloegen de Ottomanen in 1699 en vanaf dat moment viel Hongarije weer onder Habsburgs gezag met de Vrede van Karlowitz.
