Ulrich Zwingli

31 oktober 1517: Maarten Luther spijkerde  zijn 95 stellingen aan de deur van de slotkerk te Wittenberg. Een jaar voordien keerde Ulrich Zwingli zich tegen de paus omwille van diens  inzet van huurlingen.  Johannes Calvijn was nog een tiener. Alle drie hebben zij - ieder op eigen wijze -sterk bijgedragen tot de Reformatie.

Ulrich Zwingli wordt wel  “de derde man van de Reformatie” genoemd, maar eigenlijk had hij een plaats tussen Luther en Calvijn. Hij is de vader van het Zwitsers protestantisme. Zijn leer is niet uitgegroeid tot een gereformeerde kerk, waardoor hij minder bekend is dan Calvijn.

Verzet tegen de paus

Ulrich Zwingli werd op nieuwjaarsdag 1484 geboren, een jaar na Luther. Hij kreeg een goede klassieke opvoeding en werd in 1506 priester. Hij verzette zich tegen de paus. Hij verweet hem huurlingen in te zetten en de opbrengst van aflatenverkoop te spenderen aan de bouw van St.-Pieterskerk in  Rome, in plaats van aan goede werken. Hij huwde zonder toestemming  een weduwe met drie kinderen en had er vier met haar.

Hij verkondigde zijn leer vanuit Zürich. Zwingli werd onder andere  beïnvloed door de geschriften van Erasmus. Verschillende anabaptisten vonden dat Zwingli in zijn leer en hervormingen niet ver genoeg ging. Katholieken vonden dan weer dat hij  te voortvarend te werk ging, wat leidde tot oorlogen tussen verschillende Zwitserse kantons. Zwingli zelf stierf op 11 oktober 1531 tijdens de Slag om Kappel. Zijn lijk werd in stukken gehakt en onteerd. Zijn weduwe vond met haar kinderen onderdak bij Ulrichs opvolger, Heinrich Bullinger.

Zwitserse huurlingen

In de machtsstrijd tussen de paus, Karel V en Frans I van Frankrijk om delen van Italië en pauselijke staten, werden verschillende oorlogen uitgevochten. Alle partijen zetten huurlingenlegers in. Zowel de paus als Frans I  vonden in Zwitserland een reserve aan jonge huurlingen. Zwingli was in 1515 als aalmoezenier aanwezig bij de Slag van Marignano. Daar werden meer dan 6.000 Zwitserse huurlingen, in dienst van de paus, voor zijn ogen afgeslacht. Dat maakte van hem een verwoed tegenstander van huurlingenlegers. Hij was vastbesloten om het principe “bloed om goud” te laten verbieden en veroordeelde de paus omdat die zijn oorlogen voornamelijk door huurlingen liet uitvechten. Dat protest kostte hem zijn parochie.

Verzet tegen de Roomse Kerk

In 1518 werd hij als pastor gekozen in het toen al eeuwenoude Gross Münster van Zürich. In het najaar brak daar een pestepidemie uit.  Deze uitbraak decimeerde de stadsbevolking met een kwart. Ook Zwingli werd besmet.  Zijn visie over leven, dood en religie vormden zich tijdens zijn wonderlijk genezingsproces dat drie maanden duurde. Hij stelde dat een gelovige enkel de Bijbel als leidraad mocht gebruiken en verzette zich tegen de geschriften van de Roomse kerk, het vasten, het priestercelibaat ,de  biecht, aflaten  en beeldenverering.

Luther vs. Zwingli

De  ideeën van Zwingli lopen haast parallel met die van Luther, terwijl ze hun ideeën onafhankelijk van elkaar opstelden Zwingli had een andere nadruk in zijn leer dan Luther. Hij benaderde de religie meer verstandelijk, terwijl Luther zich meer door gevoelens liet leiden. Over de betekenis van het Avondmaal lopen hun meningen flink uiteen. Tijdens een ontmoeting in 1529 werd dat verschil niet bijgelegd. Later is deze onenigheid bekend komen te staan als de Avondmaalsstrijd.

Bullinger & Calvijn

Intussen was Calvijn in Genève met zijn hervormingen bezig. Hij nam het grootste deel van de ideeën van Zwingli over, gedeeltelijk ook die over het Avondmaal. Zwingli’s opvolger Bullinger heeft veel bijgedragen om de Duitssprekende volgers van Zwingli en de Franssprekende van Calvijn te verzoenen. Daarbij is de figuur van Zwingli wat in de schaduw gekomen.

Geschreven door: Kris Deckers