Val van kabinet Lubbers II
Nu het Catshuis overleg mislukt is, moeten er al in september nieuwe verkiezingen georganiseerd worden. Dat stelde D66-leider Alexander Pechtold vanochtend in het Radio 1-programma ‘Goedemorgen Nederland’. Hij vergeleek zijn plan met de gang van zaken in 1989, toen het kabinet Lubbers II op 3 mei haar ontslag aanbood, en er op 5 september nieuwe verkiezingen werden gehouden.
Na zijn succesvolle eerste termijn, waarbij zijn kabinet de volle vier jaar uitzet, maakte minister-president Ruud Lubbers (CDA) in 1986 bekend een tweede termijn te ambiëren. Tijdens de verkiezingscampagne van dat jaar trokken regeringspartijen CDA en VVD dan ook gezamenlijk op onder de leus ‘Laat Lubbers zijn karwei afmaken’.
Formatie
De verkiezingen van 1986 resulteerden uiteindelijk in een grote overwinning voor het CDA, dat er negen zetels bij kreeg. Regeringspartner VVD leed echter een flink verlies en moet juist negen zetels inleveren. Desalniettemin verliep de formatie soepel en sloten de twee partijen al snel een nieuw regeringsakkoord. Vrijwel alle ministers en staatssecretarissen van kabinet-Lubbers I gingen over naar Lubbers II, dat op 14 juli 1986 officieel aantrad.
Besluitvaardig kabinet
Politieke spotprent over de rol van de Tweede kamer tijdens Lubbers II
Door deze soepele overgang groeide Lubbers II al snel uit tot een besluitvaardig kabinet. Bestrijding van de hoge werkeloosheid was de hoogste prioriteit, wat onder andere resulteerde in de invoering van een nieuwe Werkeloosheidswet. Daarnaast werd de PTT geprivatiseerd en hervormden zij het sociale stelsel door de introductie van de basisverzekering. Tot slot werd ook het belastingstelsel herzien en kwam er een nieuwe Tabakswet, die het roken in openbare gebouwen grotendeels verbood.
Politieke problemen
Maar ondanks de relatief goede samenwerking binnen het kabinet kwam het toch regelmatig tot politieke problemen. Zo stapte staatssecretaris van Volkshuisvesting Gerrit Brokx (CDA) in oktober 1986 op in verband met de parlementaire enquête naar bouwsubsidies en vertrokken minister van Defensie Wim van Eekelen (VVD) en staatssecretaris van Buitenlandse Zaken René van der Linden (CDA) in 1988 vanwege hun aandeel in de paspoortaffaire. Tevens kwam minister Deetman van Onderwijs onder vuur te liggen vanwege de problemen omtrent de invoering van de studiefinanciering.
Reiskostenforfait en de val van Lubbers II
Joris Voorhoeve
Een ander controversieel thema was de invoering van het eerste Nationaal Milieubeleidsplan (NMP) door minister van Volkshuisvesting Nijpels (VVD). Eén van de belangrijkste doelen van dit plan was het terugdringen van de vervuiling, met name die door auto’s. Om dit te bereiken besloot het kabinet-Lubbers II het reiskostenforfait, de fiscale aftrekking van het woon-werkverkeer boven de 10 kilometer, af te schaffen. Dit tot groot ongenoegen van de VVD, een partij die sowieso steeds meer het idee kreeg een bijrol te spelen in het kabinet van Lubbers.
Op 2 mei 1989 diende VVD-fractievoorzitter Joris Voorhoeve daarom een motie in tegen de afschaffing van het reiskostenforfait. Nog voordat de motie überhaupt in stemming was gekomen, maakte Lubbers bekend dat er sprake was van onoverbrugbaar conflict. De volgende dag ging hij naar de koningin en bood daar het ontslag aan van het kabinet Lubbers II. Op 8 mei besloot het demissionaire kabinet vervolgens vervroegde verkiezingen uit te schrijven voor september 1989.
Verkiezingen 2012
Na het mislukken van de gesprekken in het Catshuis hoopt D66-leider Alexander Pechtold nu op een soortgelijke gang van zaken. Hij wil graag dat de huidige Tweede Kamer nu binnen een maand beslist over een aantal belangrijke hervormingen, waarna er in september verkiezingen gehouden moeten worden. Of de andere partijen hier ook interesse in hebben, is echter nog niet bekend. Voor minister-president Mark Rutte zou dit overigens nog wel eens positief uit kunnen pakken, want na de val van Lubbers II behaalde het CDA van Lubbers in de verkiezingen van september 1989 wederom een grote overwinning.
Bron: parlement.com
