Verdwenen beroep: de televisieomroepster

Verdwenen beroepen –"Goedenavond dames en heren." De televisieomroepster werd vanaf de komst van de televisie in jaren vijftig zeer populair. Tegenwoordig moet men via de televisiegids en internet erachter komen waar de televisieprogramma’s over gaan. Hoe is dit populaire beroep uitgestorven?

Op 2 oktober 1951 ging de eerste officiële Nederlandse televisie-uitzending van start. Toentertijd waren er twee blokken zendtijd van anderhalf uur. De televisie startte met vijf omroepen, waarvan elke omroep één vaste dame had die de aankondigingen verzorgde. De eerste beelden werden aangekondigd door Jeanne Roos, die afkomstig was van de NTS, de voorloper van de NOS.

Jaren zestig en zeventig

In 1956 nam het aantal televisietoestellen toe van 35.000 naar 80.000. Hierdoor drongen de omroepsters tot meer woonkamers door en hun populariteit groeide. In de jaren zestig groeide de uitzendtijd op de Nederlandse televisie fors. Als gevolg hiervan werd het aantal omroepsters uitgebreid. Beginnende omroepsters werden vooral in de middaguitzendingen ingezet. In 1962 experimenteerde de VARA met de eerste mannelijke omroeper: Joop Smits. In de jaren zestig en de jaren zeventig zetten omroepen vaker mannen in om de televisiekijker door de avond te loodsen.

Eigen gezichten

Een baan als televisieomroepster was meestal een opstapje naar een grotere baan in de televisiewereld. Omroepsters in de jaren zeventig waren meestal jong en ambitieus, en in de lente van hun leven. Elke omroep had één of meerdere vaste gezichten. Bij de AVRO was dit bijvoorbeeld Lous Haasdijk en bij de VARA praatte Elles Berger de programma’s lange tijd aan elkaar. Jongerenomroep BNN vormde een kleine uitzondering. Deze zender had bij de oprichting in 1997 wisselende gezichten om de programma’s aan te kondigen, soms zelfs onbekende Nederlanders.

Geleidelijke afschaffing van de omroepsters

De NOS was de eerste omroep die de omroepster afschafte. Dit gebeurde in 1988, toen de NOS ook op de nieuwe zender Nederland 3 ging uitzenden. Ook de IKON en de RVU zwaaiden dat jaar de omroepsters uit. In 1992 namen ook de KRO, NCRV en de AVRO afscheid van de omroepsters. Vanaf die tijd werd de stem buiten beeld populair. In de zomer van 2000 stopte de Nederlandse Publieke Omroep in het geheel met de aankondigingen van omroepsters. De laatste programma-aankondiging was op vrijdag 1 september van TROS-omroepster Jerusha Geelhoed. De Commerciële zenders Veronica en Yorin gingen nog drie jaar door met tv-omroepsters, maar hier kwam in 2003 ook een einde aan.

Omroepsters in België

In België is de traditie rondom de televisieomroepster langer bewaard gebleven. Pas in 2015 besloot de VRT om de omroepsters vaarwel te zeggen. Hiermee kwam er in België pas na zestig jaar een einde aan dit instituut.

Afbeelding:

By Evert F. Baumgardner [Public domain], via Wikimedia Commons

Bronnen:

• Wiki.beeldengeluid.nl: Overzicht omroeper per zendgemachtigde
• Nrc.nl: België neemt afscheid van tv-omroepsters
• Nrc.nl: Koninginnen van het scherm
• Wiki.beeldengeluid.nl: Historie televisie
• Samen kennen we de Mosselman, Verdwenen beroepen – Het tweede couplet. de Vos, A. November 2009.