Vlootvoogd Jan van Galen: koelbloedigheid kostte hem de kop

Zeehelden – De ambitieuze vlootvoogd Jan van Galen (1604-1653) was in de eerste helft van de zeventiende eeuw de schrik voor veel buitenlandse zeevaarders. Hij werd bekend om zijn succes tijdens de Slag bij Duins en hij werd geprezen om zijn koele optreden tegen de Engelsen bij de zeeslag bij Livorno.

Over de exacte geboortedatum van Jan van Galen bestaat twijfel. Waarschijnlijk werd hij in 1604 geboren in het Duitse Essen, als zoon van Jan van Galen. De pupil Van Galen begon als matroos, maar was op 26-jarige leeftijd inmiddels gepromoveerd tot bevelhebber van een schip. In 1630 werd Van Galen lid van de directiekamer van Amsterdam. Dit was een particuliere organisatie die de Nederlandse oorlogsvloot moest bijstaan. In de jaren daarna voer van Galen mee naar Het Kanaal en de Oostzee. Hij behaalde in 1633 een Gouden onderscheiding voor het veroveren van twee schepen.

Zeeslag bij Duins

Een belangrijk succes van Van Galen was de zeeslag bij Duins in 1639, waarin werd gevochten tussen de Nederlandse- en de Spaans-Portugese vloot. Tijdens de slag deed Van Galen een aanval op de Spaanse oorlogsvloot van 55 schepen. Geen moeilijke prooi, want de Nederlandse vloot bestond uit 95 schepen en was daarmee machtig tegenover de Spanjaarden.

Conflict met Witte de With

In 1645 voer van Galen als schout-bij-nacht mee met een groot konvooi richting de Oostzee. Het doel van deze missie was het doorbreken van de Deense blokkade, die erg hinderlijk was voor de Nederlandse handel. Een ruzie met viceadmiraal Witte de With escaleerde volledig nadat van Galen aangaf dat hij niet door hem gekleineerd wilde worden. Van Galen was tijdens deze missie nog in particuliere dienst en hij vond dat hij daardoor niet naar de bevelen van de With hoefde te luisteren. Hij werd in de Deense hoofdstad Kopenhagen in de boeien geslagen. Een Franse gezant bepaalde dat van Galen later op vrije voeten mocht komen.

Barbarijse zeerovers en de Slag bij Livorno

Tussen 1648 en 1650 zette van Galen zich actief in voor het verdrijven van Noord-Afrikaanse plunderaars, beter bekend als de Barbarijse zeerovers. In 1650 verliet van Galen de zeedienst. Hij had zijn kost inmiddels verdiend en het rentenieren kon beginnen. De rustperiode duurde niet lang, want in 1652 werd van Galen commandant op de Middellandse Zee tijdens de Eerste Engelse oorlog (1652-1654). De Slag bij het Italiaanse Livorno op 14 maart 1653 was voor Van Galen een belangrijk moment. Hij werd geprezen om zijn koelbloedige en dappere manier van vechten tegen de Engelsen. Van Galen raakte echter zwaargewond aan zijn been door een kanonskogel. Zijn rechterbeen werd geamputeerd , maar dat weerhield Van Galen er niet van om het commando te blijven voeren. Zelfs een glas wijn mocht niet ontbreken.

Overlijden

De gezondheid van Van Galen verslechterde alsnog en op 23 maart 1653 overleed hij. 'Het was gemakkelijk om bij een overwinning voor het vaderland te sterven,' zou de vlootvoogd vlak voor zijn dood nog hebben gezegd. Jan van Galen werd begraven in de Nieuwe kerk in Amsterdam.