‘Vrouwen en kinderen eerst’ alleen op de Titanic
Het nobele ideaal dat vrouwen en kinderen tijdens een scheepsramp vroeger eerst werden gered blijkt grotendeels gebaseerd op een mythe. In tegenstelling tot de ramp met de Titanic – waar vrouwen en kinderen inderdaad voorrang kregen- waren het bij de meeste schipbreuken juist de mannen die een veel grotere overlevingskans hadden, zo blijkt uit een onderzoek van de Zweedse econoom Mikael Elinder.
In de nacht van 14 op 15 april kwam het Britse schip de Titanic op de Atlantische Oceaan in botsing met een ijsberg. De aanvaring sloeg een groot gat in de romp en binnen drie uur verdween het schip onder water, met de dood van 1.500 opvarenden als gevolg. Opmerkelijk genoeg waren er onder die slachtoffers veel meer mannen dan vrouwen. Zo wist ruim 86 procent van de vrouwelijke passagiers van de tweede klasse het zinken van de Titanic te overleven, terwijl van de mannen uit diezelfde klasse slechts 14 procent de ramp na kon vertellen.
Al snel ontstond hierdoor het geloof dat het bij scheepsrampen vroeger traditie was dat vrouwen en kinderen altijd als eerste gered werden. Niets is echter minder waar, zo blijkt uit een nieuwe studie van de Zweedse econoom Mikael Elinder. Hij onderzocht de aantallen slachtoffers van 18 grote scheepsrampen, verspreid over drie eeuwen, en kwam tot een opmerkelijke conclusie. In vrijwel alle gevallen won de mannelijke overlevingsdrang het toch van het nobele ideaal. Soms liep de gemiddelde overlevingskans van de mannen zelfs op tot het dubbele van de vrouwen. Kinderen brachten het er overigens doorgaans het slechtst vanaf: gemiddeld slechts 15 procent van hen overleefden de ondergang van een schip.
De reden dat er op de Titanic relatief juist veel meer mannen omkwamen is te danken aan de kapitein van het schip, zo benadrukt Elinder. Die gaf zijn bemanning namelijk expliciet het bevel om alle vrouwen en kinderen eerst te redden. De mythe dat dit vroeger bij iedere scheepsramp gebeurde is waarschijnlijk later pas bedacht door de Britse elite, zo suggereert historica Lucy Delap van de Cambridge Universiteit. De edele heren gebruikten dit verhaal namelijk als argument tegen de noodzaak van het vrouwelijk stemrecht, met de redenatie dat als mannen zelfs tijdens het zinken van een schip eerst aan de belangen van een vrouw dachten, ze dat in de politiek ook wel zouden doen.
Overigens blijkt uit de studie ook het ideaal van de kapitein en zijn bemanning die het schip als laatste verlaten niet te kloppen. “Bemanningsleden hadden een overlevingspercentage van 61 procent, tegenover 37 procent van de mannelijke opvarenden. Daarnaast had ook de kapitein gemiddeld een grotere kans om de ramp te overleven dan zijn passagiers,” aldus Elinder.
Bron: New Scientist
