Codex Buranus Carmina Burana Carl Orff middeleeuwen manuscript

Waar vindt Carl Orffs muziekstuk ‘Carmina Burana’ haar oorsprong?

Het muziekstuk Carmina Burana is een van de bekendste muziekstukken ter wereld. Veel mensen zullen de kreet ‘Oh Fortuna!’ wel kennen en vooral de bijbehorende melodie. Carl Orff componeerde het muziekstuk in 1936, maar verzon veel teksten niet zelf. Hij liet zich inspireren door een veel ouder middeleeuws geschrift.

Het muziekstuk Carmina Burana is gebaseerd op het middeleeuwse manuscript Codex Buranus. Dit Duitse manuscript werd in de dertiende eeuw geschreven en bevat onder meer 200 gedichten die allemaal uit de 11e tot 13e eeuw komen. De gedichten zijn in het Latijn en in Middelhoogduits geschreven en gaan over de leer van de kerk en de geestelijkheid.

Een andere bijnaam voor de verzameling is het Benediktbeuern-manuscript, omdat het in een benedictijnenklooster in Benediktbeuern (vlak bij München) is gevonden. Het manuscript werd in 1847 gepubliceerd.

Rijke variatie

Het manuscript is een grote bundel van werken van verschillende auteurs en biedt zodoende veel variatie. Niet alleen de eerdergenoemde religieuze gedichten en pastorale teksten, maar ook veel minder stichtelijk werk. Het bevat drinkliedjes, serieuze en losbandige liefdesliedjes en satire over de kerk en overheid. Veel van de liederen en sommige gedichten stellen feestvreugde voorop. Er wordt ook verwezen naar verhalen van Ovidius (een dichter in de oudheid) en naar de kruistochten in de vroege middeleeuwen. Tot slot bevat het manuscript zes religieuze toneelstukken.

In de 14e eeuw werd het manuscript bewerkt, maar er is weinig tot niets aan veranderd. Een verluchting (een versiering of illustratie bij een handgeschreven of gedrukt boek) werd toen in het begin van het boek gezet, om de inhoud aan te kondigen. Er wordt gedacht dat de verschillende tekst van het manuscript geschreven zijn door de goliarden, die van de late 10e eeuw tot de vroege 12e eeuw door West-Europa trokken.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Manuscript resulteerde in ongekend beroemd muziekstuk

De Duitse Carl Orff (1895-1982) baseerde zijn muziekstuk op de Codex Buranus en gebruikte sommige gedichten in zijn cantate. Hij gebruikte geen van de melodieën die in het manuscript stonden, maar gebruikte wel 24 teksten uit het manuscript voor zijn stukken. In 1936 was het muziekstuk klaar en in juni 1937 ging het stuk in première in Frankfurt.

Orffs muziekstuk viel goed in de smaak bij iedereen, ook bij de Duitse nazi’s. Dat was volgens sommige historici wellicht zijn redding, want Orff stond binnen nazikringen op dat moment niet erg goed bekend. Integendeel, hij stond bekend als links, en verschillende leden van de nazipartij vonden daarom dat zijn werk niet verder verspreid zou mogen worden. De Carmina Burana bracht daar verandering in: het werd een bekend stuk in de kringen van de nazi’s en ze behandelden het als een kenmerk van ‘jeugdcultuur’ in het Derde Rijk. De krant van de Nazi’s, de Völkischer Beobachter, noemde Orffs cantate ‘het soort heldere, stormachtige en toch altijd gedisciplineerde muziek die onze tijd nodig heeft’.

Nog steeds populair

Ondanks de populariteit bij het naziregime, bleef het stuk ook na de Tweede Wereldoorlog populair. Het muziekstuk blijft tot op de dag van vandaag een publiekslieveling. Volgens muziekhistorici is dat mede te danken aan het feit dat hoewel de muziek van de Carmina Burana krachtig is, de teksten van het werk geen politieke boodschappen verkondigen.