Watergeuzen veroveren Den Briel
Den Briel 1572 - Hoewel de Tachtigjarige oorlog al enkele jaren woedt hebben de Nederlandse opstandelingen nog maar weinig succes behaald. Hier komt verandering in op 1 april 1572, met de inname van Den Briel door de Watergeuzen. Aanvankelijk maakt de Hertog van Alva zich hierover nog weinig zorgen, maar al snel realiseert hij zich het belang van het verliezen van ‘zijn bril’.
Watergeuzen
Vanwege de strenge vervolging van Calvinisten zagen een aantal Nederlandse edellieden zich in 1566 genoodzaakt het land te ontvluchten. Velen van hen besloten de strijd vanuit zee voort te zetten en noemden zichzelf ‘de Watergeuzen’, naar het Franse woord voor armoedzaaier: ‘Gueux’. Willem van Oranje voorzag deze Geuzenvloot van kapersbrieven, waardoor ze geen piraten, maar vrijheidsstrijders waren. Lange tijd mochten ze gebruik maken van de Engelse havens, maar in het voorjaar van 1572 beval koningin Elisabeth hen te vertrekken.
Bestorming Den Briel
De Geuzen zetten daarop koers naar Texel, maar kwamen door een ongunstige wind uiteindelijk uit bij Den Briel. Daar werden ze benaderd door de lokale veerman, Jan Pieterszoon Koppelstok, die hen informeerde dat er slechts een klein Spaans garnizoen in de stad aanwezig was. De Geuzen trokken daarop naar de stad en schreeuwden ‘In naam van Oranje, doe open die poort!’, maar burgemeester Koekebakker weigerde dit. Op 1 april 1572 bestormden de Watergeuzen daarom de stadsmuren en veroverden Den Briel.
Begin Tachtigjarige oorlog
Aanvankelijk maakte de Hertog van Alva zich weinig zorgen over deze gang van zaken. Hij verzekerde zichzelf met de opmerking ‘Het is niets’. Al snel vielen echter ook de steden Vlissingen, Dordrecht en Enkhuizen in handen van de Geuzen. Het was voor het eerst dat een deel van het Spaanse grondgebied in Nederlandse handen viel. Vandaar dat de inname van Den Briel door velen beschouwd wordt als het echte begin van de Tachtigjarige oorlog, want ‘Op 1 april verloor Alva zijn bril.’
Waarom deed Alva geen poging om Den Briel meteen terug te veroveren? Raymond Fagel en Judith Pollman vertellen in Geschiedenis Magazine 3 van 2022 waarom Alva niet meteen ingreep toen de Geuzen hun eerste successen leken te boeken.
afbeelding
Jan Luyken [Public domain], via Wikimedia Commons
