de Hertog van Alva in de Raad van Beroerten

De hardvochtige Hertog van Alva en zijn Raad van Beroerten

De Hertog van Alva kreeg vanwege zijn keiharde optreden in de Nederlanden de bijnaam "IJzeren Hertog." Hij moest de onrust in de Nederlanden na de Beeldenstorm herstellen. Een belangrijke stap in deze missie was de door hem opgerichte Raad van Beroerten.

Fernando Àlvarez de Toledo (Alva) werd op 29 oktober 1507 geboren als de zoon van García de Toledo en Beatriz Pimentel. In 1527 trad hij op twintigjarige leeftijd in het huwelijk met zijn nicht, Maria Enriquez de Toledo. Maar nog voordat ze samen kinderen kregen, verwekte Alva een bastaardzoon bij een molenaarsdochter.

Huwelijk Filips II

Na zijn huwelijk werd Alva door keizer Karel V van Spanje uitgekozen als militair bevelhebber. In 1552 kreeg Alva het bevel over een groot deel van de Spaanse troepen in de Italiaanse Oorlog tussen Spanje en Frankrijk. Zeven jaar later stuurde Filips II, de opvolger van Karel V, hem als diplomaat naar Parijs om de vrede te tekenen. Onderdeel van het vredesverdrag was dat Filips zou trouwen met Elizabeth van Valois, de veertienjarige dochter van de Franse koning Hendrik II. Filips was zelf niet ter plaatse en dus moest Alva hem vervangen bij de trouwplechtigheid. Zo sprak Alva in het voorjaar van 1559 voor de tweede maal het ‘ja’-woord uit, ditmaal in naam van de Spaanse koning.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Oprichting Raad van Beroerten

In 1567 benoemde Filips Alva tot landvoogd van de Nederlanden. De Hertog van Alva kreeg van Filips II een aantal opdrachten, zoals het instellen van nieuwe Nederlandse bisdommen en het bestraffen van ketters en opstandelingen die meededen aan de Beeldenstorm. In september van dat jaar arriveerde de Hertog van Alva in Brussel. Hij stelde meteen orde op zaken. Zo ontnam hij privileges van de adellijke bevolking en voerde hij belastingverhogingen door op roerende goederen, die bekend werden als de Tiende Penning. De meest beruchte maatregel die de Hertog van Alva nam, was de oprichting van de Raad van Beroerten op 20 september 1567. Deze rechtbank had de taak om opstandelingen en ketters te bestraffen. De raad, waarin twee Spaanse rechters rechtspraken, kreeg vanwege het hoge aantal opgelegde doodvonnissen als bijnaam "de Bloedraad." Tussen de 6.000 en 8.000 protestanten werden door de raad veroordeeld. Hiervan kregen er 1071 de doodstraf. Veel edelen, waaronder Willem van Oranje (1533-1584), sloegen op de vlucht naar het buitenland en ontsprongen hiermee de dans. Naast de vonnissen werden ook verbeurdverklaringen van geld en goederen opgelegd. De opbrengst ging naar de Spaanse schatkist. Het harde optreden van de Raad van Beroerten en van de Hertog van Alva zorgden voor veel paniek onder de burgers in de gewesten. Als gevolg hiervan vluchtten veel inwoners naar onder meer Frankrijk en Engeland.

Hertog van Alva was meer van plan

Maar de "IJzeren Hertog" had meer in petto. Toen tijdens de Slag bij Heiligerlee op 23 mei 1568 de koningsgezinde stadhouder Jan van Ligne sneuvelde, nam hij wraak. Hij vermoordde in Brussel achttien edelen. Twee daarvan waren Lamoraal van Egmont en Filips van Montmorency, beter bekend als de graaf van Egmont en de graaf van Horne. Dit waren twee vooraanstaande edelen die goed bevriend waren met Willem van Oranje. Op 5 juni 1568, een dag nadat Alva het doodvonnis tekende, werden van Egmont en van Horne op de Grote Markt in Brussel geëxecuteerd.

Einde van de Raad van Beroerten

In 1573 vertrok de Hertog van Alva uit de Nederlanden, maar dit betekende nog niet het einde van de Bloedraad. Doodvonnissen waren vanaf toen wél verleden tijd. Pas drie jaar later, op 14 mei 1576, werd de Raad van Beroerten opgeheven. Hiermee kwam na negen jaar een einde aan het schrikbewind van de "ijzeren Hertog." Ondanks zijn falen werd Alva door Filips aanvankelijk als held in Spanje ontvangen. Maar zijn zoon, Fadrique, gooide roet in het eten. Toen hij zonder toestemming van de koning in het huwelijk trad, viel Alva alsnog uit de gratie. Vader en zoon werden beiden door Filips verbannen van het koninklijk hof. Na twee jaar ballingschap mocht Alva weer terugkeren in dienst van Filips, maar zijn reputatie was voorgoed beschadigd. Op 11 december 1582 overleed hij in het Portugese Tomar.