De schrijver die Buchenwald een gezicht gaf

Afgelopen dinsdag overleed de Spaanse schrijver Jorge Semprún, schrijver, ex-politicus en ex-partizaan. Semprúns leven en werk was verweven met Frankrijk, waar hij ook een groot deel van zijn leven doorbracht. Zijn werk werd sterk beïnvloed door zijn ervaringen in concentratiekamp Buchenwald. Jorge Semprún werd 87 jaar.

De Spaanse burgeroorlog (1936-1939) en de daaropvolgende Tweede Wereldoorlog bepaalden een groot deel van de levensloop van Jorge Semprún. Hij werd in 1923 geboren in Madrid, als vierde zoon van welgestelde en invloedrijke ouders. Zijn moeder was Gouverneur van de provincie Toledo. Toen in 1936 de Spaanse Burgeroorlog uitbrak vertrok het gezin uit Spanje. Uiteindelijk belandden zij in Den Haag, waar de vader van Semprún ambassadeur van de Spaanse Republiek werd. In 1939 eindigde de burgeroorlog met de overwinning van Francisco Franco. Het gezin Semprún vertrok naar Frankrijk. Een land dat voor Jorge uiteindelijk zijn tweede vaderland zou worden.

Verzetsbeweging

Semprún studeerde filosofie aan de Sorbonne, maar kon ook in Frankrijk de oorlog niet ontlopen. In 1940 vielen de Duitsers het land binnen. Binnen enkele weken dwongen zij Frankrijk op de knieën. Een deel werd bezet, een ander deel werd een vazalstaat. Al snel werd er verzet georganiseerd. Jorge raakte betrokken bij de verzetsgroep ‘Buckmaster’. Zij onderschepten gedropte Engelse wapenzendingen, verzamelden informatie en saboteerden strategische doelen. Het Franse verzet was verdeeld in twee hoofdstromen: de nationalistische stroom, die uiteindelijk generaal De Gaulle als leider zou erkennen, en de communistische stroming. Beide hadden de Duitsers als vijand, maar onderling waren er ook de nodige spanningen. Semprún voelde zich aangetrokken tot het communisme en werd in 1941 lid van de communistische Francs-Tireurs et Partisans.

Concentratiekamp Buchenwald

Twee jaar later werd hij opgepakt door de Gestapo en vastgezet in het concentratiekamp Buchenwald. Ook daar raakte hij betrokken bij de communistische verzetsbeweging in het kamp, die zelfs over wapens beschikten en bij de nadering van de geallieerde troepen een opstand begonnen. Twintig jaar na dato beschreef Semprún een deel van zijn ervaringen een zijn boek De Grote Reis. De dag van de bevrijding, 11 april 1945, noemde hij later altijd 'De mooiste dag van mijn leven. Zijn ervaringen in Buchenwald hebben de op rest van zijn leven, en op zijn boeken, grote invloed gehad.

Verzet tegen Franco

Semprún keerde terug naar Frankrijk en werkte o.a. Als vertaler bij de UNESCO. Ook bleef hij actief in het verzet tegen het dictatoriale regime van Franco. In 1964 brak hij met het communisme, nadat hij had gelezen over de wreedheden in Russische concentratiekampen. Pas na het overlijden van Franco keerde Semprún terug in Spanje, waar hij van 1988-1991 minister van cultuur was in het kabinet van Felipe González. De laatste jaren van zijn leven woonde Jorge weer in Parijs. Voor zijn boeken ontving hij diverse prijzen en eredoctoraten. Behalve boeken schreef hij ook filmscenario's.