HTM, al meer dan een eeuw de vervoerder van Den Haag

In 1864 kende Den Haag een primeur: de eerste paardentram in Nederland. De tram reed van de Kneuterdijk in het centrum naar Scheveningen, zodat de stedelingen gemakkelijker de badplaats konden bezoeken. Ruim 23 jaar later, in 1887, werd de Haagsche Tramweg-Maatschappij (HTM) opgericht.

Inmiddels waren de paardentrams grotendeels vervangen door stoomtrams. HTM nam stukje bij beetje de lijnen in de stad over. En daarnaast de tramverbinding naar Delft. Vandaag de dag is deze lijn nog steeds in handen van de HTM.

Elektrisch nog niet rendabel

Drie jaar na de oprichting begon HTM te experimenteren met elektrische trams, maar vooralsnog waren die technisch nog niet voldoende ontwikkeld om de concurrentie met de stoomtram aan te kunnen. Bovendien was ook de overheid nog niet echt enthousiast. Het zou nog tot de volgende eeuw duren voordat de eerste elektrische lijnen echt geëxploiteerd konden worden. Opnieuw was het de lijn naar Scheveningen die de primeur had. In de jaren ‘20 waagde de HTM zich verder buiten de stad. De 'gele tram, die via Wassenaar naar Leiden liep ging de slag aan met de bekende 'Blauwe tram' van de Noord-Zuid-Hollandsche Tramweg Maatschappij (NZH). Ook de stoomtram naar Delft werd vervangen door de elektrische tram. Vanaf 1924 begon HTM ook met busvervoer.

Depressie en oorlog

In 1927 kwamen de aandelen van de HTM voor het grootste gedeelte in handen van de gemeente Den Haag. Het gemeentebestuur wilde flink investeren in nieuwe lijnen, maar werd hierin gehinderd door de economische depressie, die er ook bij de exploitatie van de HTM flink inhakte. Vervolgens brak de Tweede Wereldoorlog uit. In deze vijf jaar verlieten veel Hagenaars zich, bij gebrek aan eigen vervoer, op de de HTM. Het zorgde voor overbelast materieel, dat moeilijk onderhouden kon worden. Bovendien nam de bezetter veel van het beste materieel mee naar Duitsland. Tijdens de hongerwinter lag de HTM helemaal stil. Pas een maand na de bevrijding reed de eerste tram weer. Het zou echter nog jaren duren voordat de HTM weer helemaal hersteld was.

Van dreigende opheffing naar Randstadrail

Na de oorlog nam het aantal passagiers af. Verschillende lijnen werden opgeheven en in plaats daarvan kwamen er bussen. Ook de Gele tram werd door een busverbinding vervangen. Er waren zelfs plannen om alle trams op te heffen. Door een reorganisatie in 1963 werd dat voorkomen. In de jaren '70 werd er gedacht aan een metronet, maar ook dat plan strandde. Uiteindelijk kwam er in de jaren '90 wel een tramtunnel onder het centrum van Den Haag. Ook de aanleg van de Vinex-wijken Ypenburg, Leidschenveen en Waterings Veld zorgden ervoor dat er nieuwe lijnen bij kwamen. Bovendien kreeg HTM een belangrijke rol in de plannen van de Randstadrail, die Rotterdam uiteindelijk moet gaan verbinden met het zuiden van Noord Holland. De verbinding tussen Rotterdam, Zoetermeer en Den Haag is al gerealiseerd. De rest is nog toekomstmuziek.