Eerst Napels zien, dan sterven (door stank)

Een toeristenbus in Napels heeft urenlang vast gestaan door wegversperringen van huisvuil. De stad heeft al jaren te kampen met een afvalprobleem omdat er onvoldoende verwerkingscapaciteit is. Afval is tegenwoordig een veel grotere zorg dan in het verleden, niet alleen door de hoeveelheid, maar ook door de samenstelling.

Er zijn maar weinig mensen die zich verdiepen in afval. Onder hen zijn vuilnisophalers, milieu-inspecteurs en... archeologen. Want het afval van nu is de archeologische vondst van later

Niets weggooien

In het verre verleden, de tijd van de jager-verzamelaars, bestond er geen afvalprobleem. Niet alleen omdat er minder mensen waren, maar ook omdat er nauwelijks iets werd weggegooid. Van een gedood dier werd alles gebruikt: botten, pezen, pels, huid. Bovendien was alles afkomstig van natuurlijke materialen, die ook weer op natuurlijke wijze verteerden als ze uiteindelijk werden weggedaan. Toch bleven er sporen over die wij vandaag de dag nog kunnen vinden: stenen gereedschap, resten van leer en aardewerk.

Wetten en recycling

Naarmate de 'beschaving' vorderde, nam de hoeveelheid afval toe. Er kwamen regels om met afval om te gaan. Zo staan er in de wetten van Mozes in het Oude testament regels over het graven van latrines en het bedekken van uitwerpselen. De Grieken en later de Romeinen, legden riolen aan. Hun afval begroeven zij in kuilen en greppels. Ook hier gaat het nog steeds grotendeels om organisch afval, dat goed verteerbaar is. Ook bij de Romeinen werd zoveel mogelijk materiaal, zoals metaal, steen en stoffen, hergebruikt, niet zozeer vanwege milieuzorgen, maar vanwege de behoefte aan grondstoffen. In Engeland is veel glas gevonden dat lijkt te zijn hergebruikt. Gebruikt glas werd dan geëxporteerd naar de buitenranden van het rijk, waar ruw glas zeer schaars was. Maar ook afval als menselijke urine werd, vanwege de ammonia die er in zit, hergebruikt: om leer te looien of stoffen te bewerken.

Archeologische schatkamers

Afval- en beerputten van vroeger zijn gewilde archeologische onderzoeksplaatsen. Ze vertellen heel veel over het leefpatroon van de bevolking: aanwijzingen over hun voedsel en eetpatroon, en de mate van welvaart, die zij genoten. Wat archeologen veel tegenkomen zijn (scherven van) aardewerken gebruiksvoorwerpen. Aardewerk is in veel gevallen heel goed dateerbaar en daarom van groot belang.

Toenemend afvalprobleem

Na de industriële revolutie nam de hoeveelheid (kunstmatig) afval steeds verder toe. Ook bevolkingsgroei en toenemend gebruik van kunststoffen droeg hier aan bij. Tegelijkertijd verbeterde de hygiëne door de aanleg van riolen en waterleidingen én het ophalen van huisvuil. Organisch afval werd in eerste instantie nog door de schillenboer opgehaald, maar inmiddels is ook die, door strengere wetgeving, zo goed als verleden tijd. Er zijn maar weinig kinderen die er van dromen om vuilnisman te worden, maar de situatie in Napels bewijst maar weer wat voor goed werk deze mensen doen en hoe hard we ze nodig hebben. Want de hoeveelheid afval die we met elkaar produceren neemt alleen nog maar toe.