De geschiedenis van de Rijksakademie
Jaarlijks doen gemiddeld 1500 kunstenaars uit de hele wereld een poging om te worden toegelaten tot de Rijksakademie van beeldende kunsten. Echter worden er maar 23 plekken vergeven. Kunstenaars die aan de Rijksakademie studeren zien hun carrière al snel in een stroomversnelling gaan, en hun kunstwerken belanden al snel in musea. Wat is de geschiedenis van de Rijksakademie?
Oprichting van de Rijksakademie
Cornelis Fock (1828-1910), minister van Binnenlandse Zaken en voormalig burgemeester van Amsterdam, vond de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, destijds de hoogste kunstopleiding van Nederland, een hopeloos ouderwets instituut. Hij besloot dat er een nieuwe academie opgericht moest worden, want het ideaal van de historieschilderkunst dat de Koninklijke Academie onderwees was volgens hem achterhaald. De academie had in de vijftig jaar van haar bestaan nauwelijks kunstenaars van naam afgeleverd.
Fock opperde voor een nieuw systeem waar jonge kunstenaars vrij werden gelaten om te leren wat ze wilden, en waarbij oudere kunstenaars hun jongere collega’s konden helpen. Volgens Fock kun je kunstenaars niet kweken, hooguit de weg wijzen. Een revolutionaire gedachte, maar na veel discussie kwam er toch een tamelijk traditionele academie en werd het nieuwe instituut op 26 mei 1870 door koning Willem III geopend.
Het roer om
Er werd door studenten veel getekend, met prenten en naar levende modellen als voorbeeld. Daarnaast waren er theoretische vakken, zoals anatomie, kunstgeschiedenis en esthetica. Al snel dreigde de academie weer ouderwets te worden, maar dat veranderde August Allebé, die in 1880 directeur werd, wist dat te voorkomen. In zijn visie was veel ruimte voor praktische oefening en hij dwong de studenten niet in het keurslijf van een stroming. Daarmee boekte hij resultaat, want in de tijd dat Allebé directeur was, studeerden veel kunstenaars die later betrokken zouden zijn bij nieuwe stromingen aan de academie. Allebé kon onder andere George Hendrik Breitner, Isaac Israëls, Willem Witsen, Jan Toorop, Jan Sluijters, Leo Gestel en Piet Mondriaan onder zijn studenten rekenen.
Maar deze manier van werken werd al snel weer achterhaald en later toch weer als conservatief gezien. De Telegraaf schreef in 1938 zelfs: "De Rijksacademie behoort niet tot de dingen waarover men spreekt en zij leverde sedert vele jaren geen enkel belangrijk talent af." Jarenlang werd er gediscussieerd over het lot van de Rijksakademie, moest deze in de huidige vorm blijven bestaan, veranderen of gewoon helemaal opgeheven worden? Uiteindelijk werd pas in 1985 besloten om de academie toch niet op te heffen, maar om het roer juist om te gooien.
De Rijksakademie kreeg de vorm van een ‘artist residency’, de lesprogramma’s werden losgelaten, klaslokalen omgebouwd tot ateliers en leraren vervangen door ervaren kunstenaars die individuele atelierbezoeken bij de kunstenaars aflegden. Dit zorgde ervoor dat de creativiteit van de kunstenaars gestimuleerd werd en de kwaliteit van de afgeleverde kunstwerken ging vlug omhoog. Ruim honderd jaar na de oprichting bleek de eerste visie van Cornelis Fock toch geen verkeerde te zijn geweest.
CKV
Op middelbare scholen worden kunst en cultuur gestimuleerd door middel van het vak CKV, wat staat voor culturele kunstzinnige vorming. Scholieren krijgen les over kunst en cultuur om zo de kunsteducatie van leerlingen te bevorderen en ze enthousiast te maken over de kunstwereld. Scholen die een leuke invulling voor hun CKV lessen zoeken, kunnen terecht bij organisaties zoals Kleinkunstig. Zij geven workshops over verschillende kunstvormen op een zogeheten cultuurdag Kleinkunstig. Zo wordt ook een nieuwe generatie warm gemaakt voor kunst, en belandt een leerling later wellicht ook op de Rijksakademie.
