8 maart jarig: Willem V
“Ik wenschte dat ik dood waere, dat mijn vader nimmer stadhouder was geworden.” Door de kritiek van de patriotten op zijn beleid raakt stadhouder Willem V in een crisis en grijpt hij naar de drank. Uiteindelijk wordt hij door de Fransen verdreven uit Nederland en doet hij afstand van zijn stadhouderschap. Willem V werd geboren op 8 maart 1748.
Willem van Oranje-Nassau werd geboren op 8 maart 1748 als de zoon van erfstadhouder Willem IV en Anna van Hannover. Op driejarige leeftijd overleed zijn vader en werd hij onder regentschap van zijn moeder de nieuwe stadhouder. Toen hij in 1766 meerderjarig werd trad hij vervolgens officieel aan als stadhouder Willem V.
Opkomst van de patriotten
Al snel kreeg Willem V echter veel kritiek op zijn beleid. De rampzalig verlopen Vierde Engels-Nederlandse oorlog (1780-1784), de zwakke economie en zijn autoritaire regeerstijl resulteerden in grote ontevredenheid onder de bevolking. Met name de patriotten eisten, geïnspireerd door de Franse Revolutie, dat zijn macht ingeperkt zou worden en dat er meer ruimte zou komen voor democratisch bestuur.
Willem V besluiteloos
Terwijl zij in steeds meer steden exercitiegenootschappen oprichtten en de macht overnamen, bleef Willem V besluiteloos. De stadhouder raakte in een crisis, dronk steeds meer wijn en wilde het liefste afstand doen van zijn positie. Zijn vrouw, Wilhelmina van Pruisen, was echter vastberaden de strijd niet op te geven. Zij trok van Nijmegen, waar de stadhouder naartoe was getrokken na onlusten in Den Haag, terug naar de regeringszetel, maar tevergeefs. Bij Goejanverwellesluis werd ze tegengehouden door patriotten en moest onverrichterzake terugkeren. Uiteindelijk vroeg ze om hulp aan haar broer, koning Frederik Willem II van Pruisen.
In september 1787 stak een Pruisisch leger van 20.000 soldaten vervolgens de grens over en verjoeg de patriotten. Acht jaar later moest Willem zijn positie echter alsnog opgeven. Na een invasie van het Franse revolutionaire leger van Pichegru besloot hij op 18 januari 1795 het land te verlaten en vluchtte naar Engeland. Daar schreef hij de zogeheten ‘brieven van Kew’, waarin hij de Nederlandse koloniale bestuurders opdracht gaf om zich over te geven aan de Britten.
Vier jaar later besloot hij het nieuwe bestuur van de Bataafse Republiek te erkennen en deed hij afstand van zijn positie als stadhouder. Willem V overleed op 9 april 1806 te Brunswijk op 58-jarige leeftijd.
Hoe besluiteloos was Willem V echt? In Geschiedenis Magazine 8 van 2021 kijkt Edwina Hagen kritisch naar de Willems reputatie als de slechtste stadhouder van de Republiek.
