Geschiedenis van de Tweede Poolse Republiek
Gisteren raakte de Poolse oproerpolitie slaags met demonstranten tijdens een parade van rechts-extremisten voor de viering van de Poolse Onafhankelijkheidsdag. In Polen wordt op 11 november gevierd dat het land in 1918 haar onafhankelijkheid verkreeg. Polen ging na de onafhankelijkheid door het leven als de Tweede Poolse Republiek, die in 1939 met de Duitse invasie ophield te bestaan.
Het staatsbestel van de periode tussen 1918 en 1939 wordt in de Poolse geschiedenis de Tweede Poolse Republiek genoemd omdat het Pools-Litouwse Gemenebest (1569-1795), een kiesmonarchie, achteraf is bestempeld als de Eerste Poolse Republiek. Aan het Pools-Litouwse Gemenebest kwam in 1795 een einde, nadat het land in 1795 werd opgedeeld door Pruisen, Oostenrijk en Rusland en ophield te bestaan.
Pools nationalisme
Het Poolse nationalisme bleef ondanks het einde van Polen als land wel bestaan. In de periode tussen 1795 en 1918 kwam dit verschillende keren tot uiting in opstanden, die geen van allen succesvol waren. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zag de Poolse leider Józef Pilsudski (1867-1935) echter zijn kans schoon. Al in 1914 zag hij de nederlaag van Rusland tegen Duitsland, en de nederlaag van Duitsland tegen de Westerse mogendheden, aankomen.
Stichting van de Tweede Poolse Republiek
Pilsudski speelde hier dan ook op in door in eerste instantie met zijn Poolse Legioenen samen met de Duitsers en de Oostenrijkers tegen de Russen te vechten. Na de Russische overgave op 23 december 1917 werd het Russische deel van Polen een Duitse vazalstaat. Nadat in 1918 duidelijk werd dat Duitsland de oorlog aan het verliezen was begon het nationalisme in Polen toe te nemen. Op 23 oktober 1918 werd een nieuwe Poolse regering aangesteld en voerde deze regering de dienstplicht voor een Pools leger in. Op 10 november werd Pilsudski vrijgelaten uit Duits krijgsgevangenschap, waarna hij op 11 november werd aangesteld als opperbevelhebber van het leger. Op dezelfde dag trokken de laatste Duitse troepen zich terug van Pools grondgebied en werd Polen onafhankelijk.
Uitbreiding
In de jaren na het einde van de Eerste Wereldoorlog breidde het grondgebied van Polen zich sterk uit. Zo kreeg het land bij de Vrede van Versailles het Groothertogdom Posen, onderdeel van Pruisen, toegewezen en veroverden de Polen in de Pools-Oekraïnse Oorlog (1918-1919) Galicië. Nadat het land de Pools-Russische Oorlog (1919-1921) als overwinnaar afsloot kreeg het grote gebieden in het oosten toegewezen en werd de grens tussen Polen en Rusland voor een periode van bijna twintig jaar bepaald.
Staatsvorm
Polen was in de eerste periode van het Interbellum, tussen 1919 en 1926, een parlementaire democratie. In 1926 pleegde Pilsudski echter een militaire coup, waarna Polen onder autoritair gezag kwam te staan. Pilsudski hield tot zijn dood in 1935 de macht strak in handen, waarna enkele van zijn volgelingen de macht overnamen. De regering die de Tweede Poolse Republiek in haar laatste jaren bestuurde werd in de volksmond aangeduid als ‘Pilsudski’s kolonels’.
Duitse invasie
De Tweede Poolse Republiek eindigde op 1 september 1939 met de invasie van Nazi-Duitsland. Nadat de Sovjet-Unie het land op 17 september eveneens binnenviel was het lot van de Polen bezegeld en werd hun land opgedeeld door de Nazi’s en de Sovjets. De Poolse regering ging in ballingschap in Londen en Polen bleef bezet tot het einde van de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog werd het land een communistische vazalstaat van de Sovjet-Unie, voordat het in 1989 weer een democratie werd. De Poolse regering in ballingschap, die tijdens de communistische periode in Londen was gebleven, droeg in 1990 haar symbolische macht over aan de nieuwe Poolse president Lech Walesa, om zo de continuïteit tussen de Tweede en de Derde Poolse Republiek aan te geven.
De Poolse Onafhankelijkheidsdag wordt sinds 1937, met onderbreking van de oorlogsjaren, jaarlijks op 11 november gevierd. Gisteren draaide deze viering uit op rellen, die volgens waarnemers het gevolg zijn van tegenstellingen tussen de conservatieve en progressieve delen van de Poolse samenleving.
