2 januari jarig: Fernand Wyss
“Het was voor mij enkel een lust om te mishandelen”, zegt de Vlaamse SS’er Fernand Wyss tijdens zijn proces in 1946. Tijdens de oorlog is hij een bewaker in het Belgische doorgangskamp ‘Fort van Breendonk’. Hier groeit hij door zijn wreedheid in brute mishandelingen uit tot de schrik van de gevangenen. Fernand Wyss werd geboren op 2 januari 1920 te Antwerpen.
Wyss was in zijn jeugd een fervent worstelaar en bokser. Na de middelbare school ging hij aan het werk als automonteur, maar dit carrièrepad werd al snel onderbroken door de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog. Wyss besloot zich daarop in de herfst van 1940 wegens praktische redenen aan te melden bij de Waffen-SS. Hij was namelijk niet ideologisch gemotiveerd om zich aan te sluiten bij de Duitsers, maar hij wilde geen honger lijden tijdens de oorlogsjaren.
Na enkele maanden van training in München en Hamburg werd Wyss aangesteld als bewaker in Breendonk. Hier werd een oud Belgisch fort door de Duitsers gebruikt als een doorvoer- en werkkamp. Wyss ontpopte zich daar al snel tot een bijzonder wrede bewaker die graag geweld gebruikte tegen de, vaak Joodse, gevangenen. Zo sloeg hij regelmatig mensen met een zweep, groef hij gevangenen tot hun hoofd in en liet hij hen vaak uren nat in de kou staan. Na de, voor de Duitsers desastreus verlopen, Slag bij Stalingrad reageerde Wyss zich begin 1943 af door twintig Joden te verdrinken in het ijskoude water van de gracht die rond het fort liep.
Toen in september 1944 duidelijk werd dat de geallieerde opmars Breendonk dicht genaderd was, besloot Wyss met enkele andere Vlaamse SS’ers naar Duitsland te vluchten. Naar eigen zeggen heeft hij daarna nog met de SS tegen het Rode Leger in Tilsit gevochten, maar dit is waarschijnlijk niet waar. Wyss werd op 28 mei 1945 gearresteerd in een repatriëringcentrum in Turnhout, waarna hij voor een militair tribunaal berecht werd. Tijdens zijn proces gaf hij toe zestien mensen vermoord te hebben, maar het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk veel hoger. Wyss werd op 12 april 1947, zonder militaire eer, geëxecuteerd door een vuurpeloton in Antwerpen.
