Duits munitiedepot bij Apeldoorn uit de Tweede Wereldoorlog
Op veel plekken in Nederland zijn nog sporen uit de Tweede Wereldoorlog te vinden. In steden als Arnhem en Nijmegen zijn die sporen vaak nog zichtbaar maar er zijn ook locaties waar dit minder duidelijk, en vaak minder bekend, is. Een minder bekende locatie is te vinden bij Apeldoorn in de buurt, waar een groot Duits munitiedepot ligt.
Munitiedepot bij Hoog Soeren
In Nederland waren tijdens de Tweede Wereldoorlog meerdere Duitse munitiedepots gevestigd. Een van de grootste depots in ons land werd door de Duitsers in 1941 gebouwd en ligt in het bos net ten oosten van het dorpje Hoog Soeren, wat onderdeel is van de (huidige) gemeente Apeldoorn. De Duitsers bouwden 273 half ingegraven opslagplaatsen van ongeveer zes bij zes meter, om daar voornamelijk wapens van Franse en Russische komaf, op te slaan. In elk van de depots lag tussen de honderd en driehonderd ton munitie opgeslagen. Het depot kreeg de naam ‘Lützow’.
Bossen bij Hoog Soeren zijn de ideale locatie
De exacte reden waarom deze locatie gekozen is, is onbekend, maar historici kunnen daar wel een redelijk betrouwbare schatting van maken. De locatie in de bossen bij Hoog Soeren was strategisch gunstig. Deze bossen waren tijdens de Tweede Wereldoorlog namelijk een hoge en afgelegen plek op de Veluwe. Door de bomen konden de opslagplaatsen makkelijk verstopt worden, waardoor vijanden het depot niet snel zouden ontdekken. Tot slot lag er een treinhalte dichtbij, waardoor de munitie snel aan- en afgevoerd kon worden moest dat nodig zijn. Het ‘Sperrgebiet’, het verboden gebied om het depot heen, bedroeg 350 hectare. Het grote Sperrgebiet betekende dat veel inwoners van Hoog Soeren opeens niet meer via normale routes hun dorp in konden. Op sommige plekken lagen zelfs mijnenvelden langs de rand van het afgesloten gebied.
Verzet op de hoogte van de opslagplaats
Ondanks alle bewaking en geheimhouding, kwam het verzet al snel achter de aard van het depot. Ze wisten kaarten te maken van het complex en kwamen er achter welke soorten munitie er opgeslagen waren. Op 2 februari 1944 meldde het verzet dat er tussen de 225 en 250 bewakers aanwezig zouden zijn in het gebied. Een half jaar later, op 3 augustus, was dit aantal sterk afgenomen tot slechts vijftig man, aangezien veel soldaten naar het zuiden waren gestuurd om tegen de geallieerden te vechten. Wel zou er nog veel activiteit zijn opgemerkt in het gebied. De gevechten tussen Duitsers en geallieerden vonden toen nog voornamelijk in Normandië en Noord-Frankrijk plaats, maar het front trok steeds verder op naar het noorden, waardoor het Duitse munitiedepot mogelijk overuren draaide.
Einde van het munitiedepot
In april 1945 naderden Canadese troepen Apeldoorn. De Duitsers wisten dat de nederlaag nabij was, en probeerden zo veel mogelijk munitie nog af te voeren. Toch kregen ze niet alles weg en om te voorkomen dat de geallieerde troepen de munitie konden gebruiken, besloten de Duitsers om de overgebleven goederen op de blazen. De inwoners van Hoog Soeren kregen op 16 april om acht uur in de avond het bericht dat zij hun huizen moesten verlaten. Het kleine dorp was snel leeg, waarna de bezetters begonnen met het opblazen van de munitie. Dankzij sabotageacties van het verzet, lukte het de Duitsers echter niet om alle overgebleven voorraden te vernietigen. Toch waren er de hele nacht explosies in het gebied te horen. Pas de ochtend erna konden de inwoners van het dorp weer terugkeren naar hun huizen. Ook werden meerdere verzetsstrijders deze week nog gefusilleerd door de Duitsers. Toen de Canadese bevrijders het gebied introkken, troffen ze een enorme chaos aan. Overal in het bos lagen resten van munitie. Het opruimen en onklaar maken van alles duurde tot nog maanden na de bevrijding.
Na de oorlog
Na de oorlog werd een deel van het gebied weer opengesteld, al bleef een deel van het terrein nog enige jaren in gebruik als munitieopslagplaats, nu voor het Nederlandse leger. In de loop der jaren groeide het bos weer over de oude munitieopslagplaatsen heen, waardoor die langzaam aan het zicht onttrokken werden. Echter, nog lang niet alle munitie was opgeruimd. Aan het einde van de vorige eeuw kreeg het depot weer vernieuwde aandacht, en de gemeente Apeldoorn ging in 1998, samen met de Explosieve Opruimingsdienst, het Rijksvastgoedbedrijf en Kroondomein Het Loo, over tot het opruimen van de nog overgebleven explosieven. Pas jaren later bleek dat de explosieven vele malen instabieler waren dan verwacht, waardoor de kans ontstond dat iets zou ontbranden, wat een bosbrand kon veroorzaken. De munitie is, na 27 jaar, nog steeds niet allemaal opgeruimd en wegens veiligheidsredenen is het gebied al jaren gesloten en staan er waarschuwingsborden om wandelaars af te schrikken. In 2021 heeft de gemeente Apeldoorn in de buurt van het munitiedepot een monument onthuld als herdenking aan de gebeurtenissen die zich rondom de opslagplaats afspeelden.
