Hoe de Slag om Nijmegen het einde van operatie Market Garden inluidde
Wanneer je aan operatie Market Garden denkt, denk je waarschijnlijk aan de Slag om Arnhem. Dit is niet vreemd, aangezien Arnhem het belangrijkste doel van de hele operatie was, maar om daar te komen moest er op meer plekken bitterhard gevochten worden. Een van deze plekken was Nijmegen.
Het doel van operatie Market Garden was om enkele bruggen over de grote rivieren in te nemen. Als dat lukte konden geallieerde grondtroepen zo snel mogelijk naar het noorden van Nederland trekken. Bovendien konden geallieerde tanks dan snel doorstoten naar het Duitse Ruhrgebied. Zo kon door middel van één offensief zowel Nederland bevrijd worden als een flinke tik worden uitgedeeld aan de Duitse industrie. Niet alleen de Rijnbrug bij Arnhem was dus belangrijk, ook de Waalbrug en de Spoorbrug bij Nijmegen waren cruciaal.
Duitsers houden stand bij eerste poging
De Amerikaanse 82e Luchtlandingsdivisie kreeg de opdracht beide bruggen bij Nijmegen te veroveren en vast te houden totdat de grondtroepen de oversteek konden maken. De geallieerde bevelhebbers waren bang dat de Duitse bezetters de bruggen zouden vernietigen, waarmee de hele operatie in het water zou vallen. De inname van de bruggen moest dus snel gebeuren. Nadat de divisie was geland in Groesbeek, ten zuidoosten van Nijmegen, trokken de soldaten op 17 september 1944 door naar Nijmegen om de Waalbrug in te nemen. Dit verliep in eerste instantie soepel, totdat het centrum van de stad bereikt werd. De Duitsers die daar zaten waren goed voorbereid en wisten de geallieerde troepen op ongeveer vierhonderd meter bij de brug vandaan een halt toe te roepen.
Angst voor het opblazen van de brug
Of de bezetters geprobeerd hebben de brug te blazen is niet met zekerheid te zeggen. Volgens verhalen lager er destijds explosieven op de brug. Deze explosieven zouden op 18 september onschadelijk zijn gemaakt zijn door verzetsstrijder Jan van Hoof, waarmee hij de brug redde. Andere verhalen suggereren dat de Duitsers de brug intact wilden laten, aangezien ze er volledig van overtuigd waren dat hun troepen stand konden houden bij Arnhem. Weer een verhaal beweert dat de bezetters wel degelijk geprobeerd hebben om de brug kapot te krijgen, maar dat het ontstekingsmechanisme weigerde. Het enige wat vaststaat is dat de Waalbrug intact bleef, tot opluchting van de geallieerden.
Een nieuwe poging met een nieuwe tactiek
Op 19 september, twee dagen na de eerste poging, werd een nieuwe poging gedaan om de controle over de bruggen te krijgen. Nadat het Britse 30e Legerkorps contact had gezocht met de Amerikaanse luchtlandingsdivisie werd er besloten om over te gaan op een gezamenlijke aanval. Met meer soldaten, en met extra steun van tanks, hoopten de geallieerden nu wel door te breken. Tot ergernis van de bevrijders was de Duitse verdediging versterkt door een pantserdivisie van de SS, waardoor ze weer het onderspit delfden.
Drie keer is scheepsrecht
Na meerdere mislukte pogingen kwam de legerleiding tot de conclusie dat een simpele bestorming niet genoeg was om de bruggen in te nemen. Het idee ontstond om een omtrekkende beweging te maken zodat de brug van twee kanten tegelijk kon worden aangevallen. Het nadeel van dit plan was dat de troepen op een andere manier de rivier over moesten zien te komen. Ondanks dat de Duitsers de soldaten flink onder vuur namen, lukte het de 82e Luchtlandingsdivisie om met ten minste zestien canvasboten de Waal over te steken. Op klaarlichte dag en zonder beschutting was het een gevaarlijke overtocht. Twee vliegtuigen zouden de overstekende soldaten dekking moeten geven, maar de ene werd neergeschoten, waarna de ander rechtsomkeert maakte. Het bataljon dat de oversteek maakte leed grote verliezen: bijna de helft van de soldaten raakte gewond of sneuvelde. Toch lukte het om de oversteek te maken, waardoor de Duitse soldaten op de brug van twee kanten konden worden aangevallen. Daardoor liepen de verliezen bij de Duitsers ook snel op, wat ervoor zorgde dat een groot deel van de soldaten zich overgaf. De geallieerden hadden beiden bruggen in handen en Nijmegen bevrijd.
Operatie Market Garden toch gefaald
Het oorspronkelijke plan om door te trekken naar Arnhem om daar de Britse troepen bij te kunnen staan leek nu eindelijk volbracht te kunnen worden. Echter, door de al aanzienlijke vertraging, uitputting van de troepen en nieuwe gevechten met Duitse soldaten tussen Arnhem en Nijmegen was het niet mogelijk om naar Arnhem door te trekken. Hoewel het nog lukte om in het holst van de nacht een ontsnappingsroute veilig te stellen voor Britse paratroepers die konden ontsnappen uit het omsingelde Oosterbeek, kwamen de geallieerden niet verder. Na het falen van de geallieerde troepen bij Arnhem werd er teruggetrokken naar Nijmegen, waardoor er net ten noorden van de stad een nieuwe frontlijn ontstond. Ondanks dat de stad zelf bevrijd was, voelde het voor de inwoners van Nijmegen niet zo. Door de komst van de nieuwe frontlijn lagen de inwoners van de stad nog maanden onder Duits vuur. Operatie Market Garden had officieel gefaald. De inwoners van Nijmegen zouden zich weer veiliger voelen na het slagen van operatie Veritable, begin 1945, waarbij het gebied tussen Nijmegen en Arnhem werd bevrijd.
