Robert Edwards: geestelijk vader van de reageerbuisbaby

Edwards is een van onze grootste wetenschappers. Zijn inspirerende werk in de vroege jaren ’60 leidde tot een doorbraak die het leven van miljoenen mensen wereldwijd heeft verbeterd.

Aldus Mike MacNamee, chief executieve van ivf-kliniek Bourn Hall, over Robert Edwards. Op 10 april 2013 overleed de Britse wetenschapper, de ‘maker’ van de eerste reageerbuisbaby. Hij legde de geheimen omtrent de rijping van een menselijke eicel bloot en wist zo ‘in virto fertilisatie’ (ivf) mogelijk te maken. Inmiddels zijn er wereldwijd zo’n vier miljoen ivf-baby’s geboren. 

Eind jaren ’50 hield Edwards zich bezig met het onderzoek naar de rijping van menselijke eicellen en de hormonen die daarbij betrokken zijn. Daarnaast zocht hij naar het meest ideale moment voor bevruchting. Hij werkte in de jaren ’60 aan de universiteit van Cambridge, waar hij samenwerkte met de omstreden gynaecoloog Patrick Steptoe, die vanwege zijn experimenten met zogenaamde ‘knoopsgatoperaties’ veelbesproken was. In de jaren ’70 was deze techniek, waarmee met optische apparatuur in de buikholte gekeken kon worden, nog onbekend en zeer vernieuwend.

In 1968 ontwikkelde het duo met succes een techniek om een eicel te bevruchten buiten de baarmoeder, in een reageerbuis. De woorden ‘in virto’ zijn Latijn voor ‘in glas’. Zowel het Vaticaan als de politiekwaren destijds fel tegenstander van deze ontwikkelingen. De subsidie voor het onderzoek werd dan ook stopgezet. De toenmalige politieke leiders waren van mening dat ‘in tijden van overbevolking de vruchtbaarheid beter verminderd dan bevorderd kon worden.’ Toch gingen de wetenschappers door met hun onderzoek, daarbij geholpen door een private financiering.

Uiteindelijk slaagde Edwards er in 1978 in de techniek voor het eerst succesvol in de praktijk toe te passen. Het echtpaar John en Lesley Brown meldde zich bij de wetenschappers vanwege hun ongewilde kinderloosheid. Negen maanden later, op 25 juli 1978, werd hun dochter Louise Brown geboren, de eerste ‘reageerbuisbaby’ ter wereld. Brown zei zelf dat ze Edwards ‘altijd als een opa heeft beschouwd.’

In 2010 ontving hij vanwege zijn verdiensten de Nobelprijs voor de geneeskunde. Wereldwijd zijn er inmiddelsmeer dan vier miljoen mensen via ivf geboren. Edwards overleed op 10 april 2013 op 87-jarige leeftijd aan de gevolgen van een longaandoening.