Geschiedenis van de post in Nederland

In het vijfde lid wordt ‘en voert ten minste zes dagen per week overal in Nederland een bestelling uit’ vervangen door: en voert ten minste vijf dagen per week overal in Nederland een bestelling uit

Aldus minister Henk Kamp, in zijn wetsvoorstel dat hij op 22 april 2013 naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Hierin staat dat het vanaf 2014 voor PostNL niet langer verplicht is om op maandag post te bezorgen, waardoor Nederlandse postbodes een dag minder op pad worden gestuurd. Het Nederlandse postsysteem vindt zijn oorsprong al in de Franse tijd (1795-1813).

Vanaf het einde van de 18e eeuw bood de Franse bezetting de mogelijkheid voor het Nederlandse postwezen om zich te ontwikkelen. De Franse posterijen waren destijds namelijk al behoorlijk ontwikkeld en van die kennis wist het Nederlandse postsysteem twee decennia te profiteren. Eén van de belangrijkste ontwikkelingen was de ‘democratisering’ van de post. Waar voorheen alleen keizers, koningen, geestelijken en aristocraten brieven ontvingen, werd post  rond 1800 in heel Europa langzaam maar zeker ook iets ‘van het volk’.  Het aantal Nederlandse posterijen groeide en op 15 januari 1799 kwamen alle posterijen in handen van de Nederlandse staat. Op dat moment werd alleen de overheid in staat geacht de grootschalige vervoering van brieven in goede banen te leiden.

In 1807 werden de posterijen ondergebracht bij het departement van Financiën en drie jaar later was de eerste Postwet een feit. Daarin was het staatsmonopolie op het beheer van de postverwerking geregeld en werden standaardtarieven vastgesteld. In het hele land golden dezelfde tarieven, gebaseerd op het gewicht van de brief en de afstand die het moest overbruggen. In de eerste helft van de 19e eeuw werd wel gekscherend beweerd dat de postdienst een verkapt belastinginstituut was, omdat het zo’n grote bijdrage moest leveren aan de schatkist van de overheid. Halverwege de 19e eeuw liet de overheid de touwtjes echter enigszins vieren. Twee jaar na het revolutiejaar 1848 werd in een nieuwe Postwet zwart op wit gezet dat ‘het belang van het postwezen’ vooropstond, waarmee het postbedrijf een ‘moderner’ sociaal instituut werd.

Sinds de privatisering van de postdiensten in 1989 was het gebruikelijk dat de post zes dagen per week werd bezorgd. Vanaf 2014 valt dus de maandag als verplichte dag van bezorging weg. Dit is een noodzakelijke maatregel om de postbezorging rendabel te kunnen houden. Bovendien is volgens het ministerie van Financiën uit onderzoek gebleken dat 83 procent van de Nederlanders hier geen problemen mee zou hebben. De enige uitzondering op de nieuwe regel zijn rouwkaarten en medische brieven: die worden nog wel op maandag bezorgd.