Het Monument

Het tweede weekend van september vinden traditioneel de Open Monumentendagen plaats. Overal in Nederland openen monumenten hun deuren voor het publiek. Maar, wat is een monument eigenlijk?

Overblijfsel

De Dikke Van Dale leert dat het woord ‘monument’ ontleend is aan het Frans en vanaf het jaar 1665 gebruikt werd. De eerste betekenis die het woordenboek aan de term toedicht is simpel en kort: ‘gedenkteken’. Hoewel het woord meestal in deze context wordt gebruikt, richt deze themamaand zich niet op dergelijke monumenten. De tweede omschrijving die Van Dale biedt beschrijft juist kernachtig de betekenis van het soort monument dat deze maand centraal staat: ‘overblijfsel van vroegere cultuur, kunst, nijverheid of wetenschap, m.n. uit een oogpunt van conservering.’ Uitgebreider zou gesteld kunnen worden dat een dergelijk overblijfsel van algemeen belang wordt geacht voor toekomstige generaties om zijn historische, artistieke, wetenschappelijke, volkenkundige of industrieel-archeologische waarde. Door dit belang wordt er moeite en geld gestoken in het behoud en de bescherming van het monument.

Vier soorten

Er zijn strikt genomen in Nederland vier verschillende soorten monumenten: rijksmonumenten, provinciale monumenten, gemeentelijke monumenten en beschermde dorps- of stadsgezichten. De rijksmonumenten in het bijzonder zijn door de overheid gedefinieerd als gebouwen van 50 jaar of ouder die voor toekomstige generaties bewaard moeten blijven. Deze gebouwen vallen ook onder de Monumentenwet, de andere drie soorten niet. De Rijksoverheid beschermt ruim 62.000 monumenten, daarnaast bestaan er nog zo’n 40.000 provinciale en gemeentelijke monumenten.

Urinoirs & zeldzame bomen

Toch zijn niet alleen ‘oude gebouwen’ monumenten, dit laten de diverse categorieën zien waar de organisatie van de Open Monumentendag de monumenten op indeelt. Zo is er een categorie Straatmeubilair, waaronder bijvoorbeeld een eigenaardig urinoir valt aan de Hereweg in Groningen. Daarnaast bestaat de categorie Monumentaal Groen, waar bijvoorbeeld bepaalde oude, zeldzame bomen onder geschaard worden. Een andere bijzondere monumentencategorie is Mobiel Erfgoed, hier maken onder andere de indrukwekkende historische zeilschepen deel van uit.

Kasteel Muiderslot

Desalniettemin is het grootste gedeelte van de ruim honderdduizend monumenten in ons land wel degelijk een gebouw. Van het majestueuze kasteel Muiderslot, de bekende molens op Kinderdijk tot en met de Portugese Synagoge in Amsterdam, allemaal zijn het gebouwen die volgens de overheid de moeite van het beschermen en behouden waard zijn. De zorg en (recente) aandacht voor monumenten kent een boeiende historie, die u hier kunt vinden. Wat zijn de 5 bestbezochte monumenten van Europa? En: wat doet UNESCO precies om erfgoed over de hele wereld te beschermen? Of: wat zijn de 14 verschillende soorten monumenten die wij kennen in ons land? Op deze én veel meer vragen omtrent het monument geeft IsGeschiedenis deze maand antwoord!