8 inspirerende burgerrechtenactivisten in de VS

Racisme vormt in de Verenigde Staten nog steeds vaak het middelpunt van discussies. Die discussie wordt vaak aangejaard door burgerrechtenactivisten. De redactie van IsGeschiedenis maakte een overzicht van een aantal belangrijke Amerikaanse burgerrechtenactivisten en hun memorabele uitspraken.   

Racisme in de Verenigde Staten

Nadat Abraham Lincoln het einde van de slavernij uitriep in 1863, werd gedacht dat er een tijd zou aanbreken van vrijheid en gelijkheid voor alle inwoners van de Verenigde Staten. Dit bleek slechts een droom: de onderdrukking van de Afro-Amerikaanse bevolking door de blanke bevolkingsgroep was nog lang niet ten einde. Zo werd in het zuiden van de Verenigde Staten steeds meer een apartheidssysteem ingevoerd via de beruchte ‘Jim Crow-wetten'. In het zuiden werden duizenden zwarte mannen gelyncht. Het einde van de 19e eeuw en de 20ste eeuw kenmerkt zich dan ook als een tijd van voortschrijdende ongelijkheid tussen blank en zwart, maar ook als een tijd waarin burgerrechtenactivisme opkwam en er verzet was tegen deze ongelijkheid.

Booker T Washington

“Nothing ever comes to one, that is worth having, except as a result of hard work.” Deze uitspraak van Booker T. Washington, één van de eerste burgerrechtenactivisten, kwam voor in zijn bekendste werk ‘Up From Slavery’ (1901). Washington, geboren als zoon van een slaaf, was van mening dat economische onafhankelijkheid het belangrijkste was om de positie van de Afro-Amerikaanse bevolking te verbeteren. De Afro-Amerikaanse bevolking moest laten zien dat zij als productieve burgers mee konden draaien in de Amerikaanse economie. Het leren van een vak was belangrijk, en het streven naar gelijke burgerrechten moest voorlopig niet de prioriteit hebben. Critici zoals W.E.B. DuBois vonden echter dat Washingtons theorie teveel op compromis gebaseerd was.  

W.E.B. DuBois

‘The problem of the Twentieth Century is the problem of the color line’ Deze zin schreef W.E.B. DuBois in zijn belangrijkste werk: ‘The Souls of Black Folk’ (1903). Met dit boek wilde de Afro-Amerikaanse wetenschapper de kracht en de menselijkheid van de Afro-Amerikaanse bevolking benadrukken. DuBois benadrukte dat de color line , - de ongelijke maatschappelijke verdeling op basis van huidskleur- schadelijk was voor de Amerikaanse samenleving: het stond haaks op de democratische pretenties van de Verenigde Staten. DuBois vond dat Afro-Amerikanen de beschikking moesten krijgen over al het hoger onderwijs. Het krijgen van goed onderwijs en volledig gelijke burgerrechten was de enige weg naar gelijkheid. DuBois was de eerste Afro-Amerikaan die aan Harvard een PhD wist te behalen.  

Rosa Parks

‘I don’t think I should have to stand up’ Eén van de belangrijkste vrouwelijke iconen van de burgerrechtenbeweging was Rosa Parks. In Montgomery, Alabama, bestond een wet die ervoor zorgde dat blanke en zwarte passagiers gescheiden in de bus moesten zitten. Op 1 december 1955 nam Parks na een lange werkdag de bus en ging zitten op de plaats voor ‘colored passengers’. Het was toen in Montgomery de gewoonte voor buschauffeurs, hoewel dit volgens de wet niet mocht, om zwarte passagiers te vragen op te staan voor een blanke passagier als de bus vol was. Parks weigerde dit. Toen de chauffeur haar vroeg waarom ze niet opstond voor een blanke passagier, antwoordde ze met de bovenstaande uitspraak. Parks werd vervolgens gearresteerd. Veel Afro-Amerikanen gingen uit protest maandenlang niet meer met de bus.

Martin Luther King Jr.

‘I have a dream that my four children will one day live in a nation where they will not be judged by the color of their skin but by the content of their character.’

Deze legendarische woorden sprak Martin Luther King Jr. tijdens zijn wereldberoemde speech in 1963 tijdens de ‘March on Washington’. King, dominee in de Baptistengemeente én leider van de Southern Christian Leadership Conference (SCLC), was een groot voorstander van niet-gewelddadig actievoeren. King speelde (onder andere) een onmisbare rol in het beëindigen van segregatiewetten in met name het zuiden van de Verenigde Staten. Deze bijdrage leverde King in 1964 een Nobelprijs voor de vrede op. In 1968 werd King doodgeschoten door James Earl Ray.  

Stokely Carmichael

‘We been saying 'Freedom' for six years and we ain’t got nothing. What we are going to start saying now is ‘Black Power’!’ Tijdens de ‘Walk Against Fear’ , een demonstratie in 1966, werd burgerrechtenactivist James Meredith neergeschoten. De bovenstaande uitspraak deed Stokely Carmichael als reactie op deze gebeurtenis. Carmicheal, geboren in Trinidad en Tobago, werd in 1966 voorzitter van de Student Nonviolent Coordinating Committee (SNCC). Toen Carmicheal voorzitter werd in 1966, verloor hij echter de hoop op niet-gewelddadig protest en ging een radicalere koers varen. De term ‘Black Power’ werd opgepikt door een generatie radicalere activisten en werd internationaal een slogan tegen het Europees imperialisme in Afrika.  

John Lewis

“When I was growing up, my mother and father and family members said, 'Don't get in trouble. Don't get in the way.' I got in trouble. I got in the way. It was necessary trouble.”

John Lewis wordt gezien als één van de moedigste activisten van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging. In zijn activisme werd hij geïnspireerd door de religieuze retoriek van Martin Luther King Jr.. In de jaren zestig raakte Lewis onder andere sterk betrokken bij de studenten ‘sit-ins’.Tijdens deze bijeenkomsten gingen Afro-Amerikaanse studenten in kantines en cafés demonstratief op plekken zitten die voor blanke studenten gereserveerd waren. Blanke studenten reageerden met geweld op deze demonstraties. Tijdens deze sit-ins werd Lewis gearresteerd. De sit-ins gaven nieuwe jonge activisten echter veel moed en een gevoel van onafhankelijkheid . ‘It was necessary trouble’, aldus Lewis over zijn contributie aan de sit-ins.  

Nina Simone

‘To be young, gifted and black. Is where it's at.’ Ook muziek speelde een rol tijdens de hoogtijdagen van het burgerrechtenactivisme in de VS. Zangeres Nina Simone schreef in 1969 het nummer ‘Young, Gifted and Black’, waaruit de bovenstaande regel afkomstig is. Het werd een belangrijk lied tijdens de burgerrechtenbeweging in de jaren zeventig. Simone schreef in 1963 bovendien het nummer ‘Mississippi Goddam’; een reactie op de moord op activist Medgar Evers in 1963 en een bombardement in een kerk in Birmingham waarbij vier Afro-Amerikaanse meisjes om het leven kwamen. Met haar politiek geladen nummers werd Simone gezien als de stem van de burgerrechtenbeweging.  

Barack Obama

‘There are very few African American men in this country who haven’t had the experience of being followed when they were shopping in a department store. That includes me.’ Deze woorden sprak president Barack Obama in een speech en reactie op de moord op de 16-jarige Trayvon Martin die door een Amerikaanse politieagent doodgeschoten werd. Obama heeft tijdens zijn presidentschap meerdere keren het onderwerp racisme aangekaart. Eén van de momenten waarop hij dit deed, was tijdens zijn beroemde speech ‘A More Perfect Union’, die hij in 2008 hield tijdens zijn verkiezingscampagne. Tijdens deze speech gaf Obama op een zeer genuanceerde wijze zijn visie op de rol van huidkleur en afkomst in de Verenigde Staten. Obama kan als eerste Afro-Amerikaanse president van de Verenigde Staten niet ontbreken in dit lijstje. Het is te betwijfelen of de bovengenoemde activisten ooit verwacht hadden dat dit in een land als de Verenigde Staten zou gebeuren.