De geschiedenis van de revue

Iedereen heeft wel eens gehoord van het spreekwoord ‘de revue laten passeren’. Maar wat is de revue eigenlijk precies en hoe verschilt het van andere theatervormen? De revue trok in de twintigste eeuw een groot publiek, maar is nu als show vrijwel uitgestorven. De redactie heeft eens gekeken naar de ontstaansgeschiedenis van de revue en in welke mate satire en spot in deze  shows voorkwam.

In het jaar 1830 vond voor het eerst het jaarlijkse schouwspel, genaamd de ‘Revue de fin d’année’, plaats in Frankrijk. Dit optreden zou tot 1880 worden uitgevoerd. De nadruk van het jaarlijkse optreden lag bij een satirische ondertoon, gedurende de opvoering gaf men en spottend beeld van de actualiteiten. In die tijd konden artiesten de spot echter niet te ver doorvoeren, zeker waar het onderwerpen als het koningshuis bedroeg.

‘Revue à grand spectacle’

Na het jaar 1880 namen de kleinschaligere cabarets de satirische uitingen van de revue over. Bij revueshows lag de nadruk nu meer op spektakel, uiterlijk vertoon en hadden ze soms zelfs een erotisch element. Grote sterren van de ‘revue à grand spectacle’ waren Mistinguett, Maurice Chevalier en Josephine Baker. De overgang naar een groot spektakel kreeg ook een vervolg in Engeland en de Verenigde Staten.

Verschillende soorten

Ondanks deze ontwikkeling is de revue in verschillende landen uiteindelijk iets anders gaan betekenen. In de Angelsaksische wereld is het een extravagante versie van de musical geweest, terwijl in Frankrijk de klemtoon op verschillende acts tezamen bleef liggen. De Nederlandse revue was weer meer gericht op sketches en liedjes. Het publiek dat een revue trok kwam vooral uit de hoge middenklasse. Omdat het grote producties betrof, waren de kaartjes niet goedkoop.  Daarnaast was de revue in Frankrijk, Engeland en de VS geen familieoptreden, aangezien er nogal eens schaars geklede dames het podium opkwamen.

De Nederlandse traditie

In Nederland was de eerste revue ‘Naar den Eiffeltoren’ (1889) door August Reyding. Hij zou met veel succes twaalf revues schrijven, waardoor de theatervorm in Nederland steeg in populariteit. Dit leidde ertoe dat de grootste revue schrijver die Nederland gekend heeft, Johan Buziau, vanaf 1914 bekend werd. In 1930 begon zijn samenwerking bij de Nationale Revue met René Sleeswijk.

De Nationale Revue werd dé attractie in Nederland, vooral door het succes dat het komische duo ‘snip en snap’ (Willy walden en Piet Muyselaar) behaalde, wat begon bij hun radioshows. In deze tijd voor tv was radio immers het belangrijkste medium voor entertainment. ‘Snip en Snap’ werden gespeeld door twee mannen, maar waren verkleed als dames, die geen bijster intelligentie indruk maakten.

Spot en amusement

Als we de Nederlandse revue onder de loep nemen, zien we vooral een komedieoptreden dat bestond uit korte sketches en komische liedjes. Een revue organiseren was nog wel steeds een grote productie: veel dansers, acteurs en technische mensen waren er in dienst. Het publiek vond het allemaal prachtig. We kunnen deze vorm van komedie plaatsen onder de lichtvoetige spot. Dit wil zeggen dat de revue bepaalde personen of bevolkingsgroepen wel eens in de maling nam, maar er geen serieuze maatschappelijke kritiek of zelfs laster aan te pas kwam. Amusement was het sleutelwoord.

André van Duin

De laatste grote rol in de revue was weggelegd voor André van Duin, die de vroege populariteit in zijn carrière had te danken aan zijn imitaties van bekende Nederlanders. Hij werd uiteindelijk de grote ster van nog twaalf revues, voordat de hoge kosten van de revue niet meer waren op te brengen nu het de concurrentie met (andere) televisie aan moest gaan. Kijk hier bijvoorbeeld een voorbeeld over hoe André van Duin bespot hoe zeer Nederlanders hun geld in de gaten houden.

Een uitstervende kunstvorm

Een revue wordt vandaag de dag bijna nooit meer uitgevoerd, behalve als grote namen in de tv en theater wereld samen komen (De Nieuwe Revue, 2008-2009 met André van Duin). Een uitzondering hier is als de passie van amateurs, die het applaus belangrijker vinden dan het geld, zich samen inzetten om de revue nog eens nieuw leven in te blazen.