3 geëscaleerde studentenprotesten in de 20e eeuw

Studenten in Papoea Nieuw-Guinea waren op woensdag 8 juni op weg naar hun parlement om te eisen dat premier Peter O’Neill vervolgd wordt voor de corruptie in het land. Al op de campus hield de politie de studenten tegen, waarbij enige commotie ontstond. De agenten openden het vuur en doodden waarschijnlijk vier personen. Dit is zeker niet de eerste maal dat studentenprotesten hardhandig worden neergeslagen.

1: Verenigde Staten, 1970

Een protest tegen de oorlog in Vietnam in Kent State op 4 mei 1970 breidde zich uit tot één van de grootste protesten in de Amerikaanse geschiedenis. Studenten van de universiteit hadden op 4 mei al drie dagen gedemonstreerd tegen de oorlog en waren vastbesloten hun protest voort te zetten. Omdat de studenten niet hadden vernomen dat de burgemeester die 4 mei demonstraties had verboden, leidde het protest tot een aanvaring met de National Guard. Na lichte provocatie van de studentenzijde werden er schoten gelost.

De vier doden die deze dag vielen hadden studentenprotesten in de hele VS tot gevolg, de hevigste protest vond plaats in Washington. Hier ontstond een soort afgesloten studentenzone, waar ramen werden gebroken en auto’s werden omgekieperd. In totaal deden maar liefst vier miljoen studenten mee aan demonstraties. De Nixon-regering zag zich genoodzaakt het recht op demonstraties voor studenten te onderkennen en het beleid van het uiteenslaan van de studentenprotesten een halt toe te roepen.

2: Iran, 1999

Studenten  in Iran hadden persvrijheid en vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel staan. Toen het Iraanse parlement in 1999 een wet goedkeurde die de persvrijheid verminderde en bovendien het kritische nieuwsblad Salaam verbood, kwamen studenten daarop in opstand. Een aantal dagen lang protesteerden de studenten overdag en keerden ze ‘s nachts naar hun slaapzalen terug zonder dat er extreem geweld had plaatsgevonden.

Dit veranderde toen op een nacht de (met de regering bevriende) Hezbollah studenten uit hun bed sleurden, uit het raam gooiden en hun bezittingen in de fik staken. De escalatie van de studentenprotesten en het politiegeweld dat hierop volgde draaide uiteindelijk op vrijwel niets uit. Demonstraties in een land zoals Iran, waar men weinig vrijheden genoot, bleven gevaarlijk. De studenten leerden van 1999 dat zij tevreden moesten zijn met minimale doelen, want bij teveel kritiek op de regering konden zij weer klappen met de gummiknuppel verwachten.

3: Zuid-Afrika, 1976

In het jaar 1974 was de apartheid nog springlevend in Zuid-Afrika. De regering introduceerde dat jaar een nieuwe wet die het Afrikaans, naast het Engels, standaard maakte op scholen en universiteiten. Dit dialect, dat vanuit het Nederlands is ontstaan, werd maar door een minderheid gesproken. Al snel daalden de cijfers van anderstaligen. Bovendien was het Afrikaans, in de woorden van bisschop Desmond Tutu,  “de taal van de onderdrukker”.

Op 16 juni 1976 gingen tussen de 3000 en 10000 studenten in Soweto de straat op voor een vreedzame demonstratie. De politie trad buitensporig hard op. Zonder enige provocatie werd de demonstratie een halt toe geroepen door traangas en kogels de menigte in te schieten. Zoals bij elk uit de hand gelopen studentenprotest, had het politiegeweld alleen maar een grotere escalatie aan beide kanten tot gevolg. Hoewel het nog 13 jaar duurde voordat Nelson Mandela werd vrijgelaten en aan de apartheid een einde kwam, was de Soweto-opstand een eerste stap richting minder racisme. De Zuid-Afrikaanse regering werd hard veroordeeld door zowel de eigen bevolking als de internationale gemeenschap.

Andere studentenprotesten

Deze drie studentenprotesten zijn slechts een greep uit de vele demonstraties die uit de hand liepen, denk bijvoorbeeld de protesten op het plein van de hemelse vrede in China in 1989 en het Tlateleco bloedbad in Mexico in 1968.

Het is niet verrassend dat er zoveel studentenprotesten hebben plaatsgevonden in de geschiedenis. Zij het terecht of onterecht, studenten leren kritisch te denken en laten graag merken wat zij van hun regering vinden.