Op vakantie: vrije dagen, zomervakantie en vakantiegeld

De meeste Nederlanders vinden het leuk om op vakantie te gaan, maar sinds wanneer gaat men eigenlijk op vakantie? Is op vakantie gaan iets van deze generatie, of deed men dit vroeger ook al? Volgens de overleveringen maakten de oude Egyptenaren al tripjes. De zomervakantie - zoals we hem vandaag de dag kennen - stamt uit het begin van de negentiende eeuw.

Reizen in de oudheid

Reizen hebben mensen altijd al gedaan. In Babylon stond rond 2.200 voor Christus een historisch museum waar veel mensen heengingen en het oude Egypte was een ‘toeristische’ trekpleister vanwege haar schitterende piramiden en gebouwen. De Romeinen trokken graag enkele weken naar badplaatsen om tot rust te komen. Een populaire badplaats was bijvoorbeeld Baiae, vlakbij Napels.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Dagjes weg

Waar de rijke laag van de maatschappij er regelmatig op uittrok, bleef de gewone burger veelal thuis. Kinderen hielpen 's zomers op het land en in de stad had men geen vrije dagen. Pas in de twintigste eeuw kwam er meer geld beschikbaar en nam de welvaart van de samenleving toe. Werkgevers gaven hun werknemers vrije dagen (onbetaald) en gezinnen gingen dagjes weg. Een dagje weg met de kerk was voor veel mensen het hoogtepunt van het jaar.

Zomervakantie; helpen bij de oogst?

Waarom hebben scholieren tegenwoordig zomervakantie? Een veel gehoorde theorie is dat dit een overblijfsel is van de oogsttijd. De kinderen kregen in de zomer vrij van school om te helpen op het land. In de leerplichtwet van 1900 staat bijvoorbeeld genoteerd dat kinderen maximaal zes weken vrij kunnen krijgen 'ten behoeve van werkzaamheden in of voor bedrijven van landbouw, tuinbouw, boschbouw, veehouderij of veenderij’. Deze theorie is echter een aantal jaar geleden door historici ontkracht: niet in de zomer, maar in het voorjaar en najaar waren juist veel kinderen uit boerengezinnen niet op school te vinden. Het voor en najaar, de zaai- en oogsttijd, waren de periodes waren waarin de boer het erg druk had.

Waarom dan wel zomervakantie?

Rond 1830 kregen leerlingen in de zomer vrij. Dit had een aantal oorzaken. Zo dachten wetenschappers van de 19de eeuw dat het voor kinderen niet goed was om continu op school te zitten. Ook de docenten konden zich in deze tussenperiode laten bijscholen. Hiernaast zorgde de hitte in veel landen voor problemen. Geen enkel kind vond het leuk om bij hoge temperatuur in een klaslokaal te zitten. Om tegemoet te komen aan de kinderen en hen een beetje te ontzien werd besloten in de zomer een lesvrije periode in te lasten. We moeten ons bij deze ' vrije tijd' niet te veel voorstellen: in de periode na de industriële revolutie was kinderarbeid niet ongewoon.

Met de auto op vakantie

Door de opkomst van het vliegtuig, de trein en de auto werd het mogelijk verder weg te gaan. De Nederlander ging kamperen en bleef langer weg. Door de dalende prijzen van vervoersmiddelen veranderde het reizen voorgoed. Mensen gingen steeds vaker op vakantie en vakantiegangers kregen te maken met vakantiestress, een fenomeen wat voor die tijd onbekend was.

Ontstaan vakantiegeld

Historisch onderzoek heeft uitgewezen dat rond 1910 het vakantiegeld voor het eerst op kleine schaal werd ingevoerd. In de jaren twintig kregen steeds meer werknemers doorbetaald. Na de Tweede Wereldoorlog kwam er naast het betaalde verlof nog een extra vakantietoeslag. Veel mensen konden het zich immers niet veroorloven om van hun normale salaris een vakantie te betalen. De werkgevers hadden ook baat bij uitgeruste werknemers en het vakantiegeld werd voor steeds meer werknemers ingevoerd. Het vakantiegeld wordt tegenwoordig vaak gebruikt voor andere zaken, zoals het aflossen van een schuld of de aanschaf van luxeproducten.