Nederlands-Indië bereidt zich voor op oorlog

Terwijl Nederland in de jaren ’30 nog de neutraliteitspolitiek beoefende, werden er in Nederlands-Indië al verschillende maatregelen genomen met het oog op de expansiedrang van de Japanners. Ook toen Nederland in 1940 door de Duitsers werd bezet ging het dagelijks leven in de Nederlandse kolonie nog een tijd door.

Voorbereidingen Japanse aanval

Met het oog op een eventuele Japanse aanval werden er over de gehele kolonie voorbereidingen getroffen om deze af te kunnen slaan. Zo werd in 1936 de staatsmobilisatieraad opgericht. Zij moesten beslissen welke voorbereidingen getroffen gingen worden. Omdat het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger meer diende als politiemacht en er niet op was getraind om een buitenlandse mogendheid tegen te houden, besloot de staatsmobilisatieraad dat er voorbereidingen voor een guerrilla-oorlog getroffen moesten worden. Op Java, Sumatra, Borneo, Celebes en Timor werden hiervoor wapen- en voedseldepots ingericht.

Toenadering Indonesische nationalisten

In 1939 besloten een aantal Indonesische nationalisten samen te gaan onder de naam Gaboengan Politik Indonesië. Zij wilden meer inspraak voor de Indonesische bevolking. In de Volksraad, het adviesorgaan van gouverneur-generaal Tjarda van Starkenborgh, werd een motie ingediend die opriep tot meer zelfstandigheid van Nederlands-Indië. Starkenborgh verwierp deze motie omdat het parlement in Nederland op dat moment niet kon worden geraadpleegd. Om de nationalisten toch tegemoet te komen stelde de gouverneur in 1940 een commissie in die de verzoeken van de nationalisten zou gaan bestuderen.

Inname Nederlands-Indië

Toen in 1941 Nederlands-Indië en Japan elkaar officieel de oorlog verklaarden probeerden de nationalisten en het bestuur van Nederlands-Indië tot een overeenkomst te komen om samen sterk te staan tegen de Japanners. Dit gebeurde echter te laat want op 8 maart 1942 capituleerde het KNIL voor de Japanse strijdkrachten. Op enkele plaatsen werd de geplande guerrilla-oorlog nog een tijd in stand gehouden maar uiteindelijk moesten de Nederlandse en Indonesische soldaten zich overgeven.