Dos de mayo: herdenking van Madrileens verzet

Madrilenen herdenken na de 1 mei-viering vandaag dos de mayo (de tweede van mei): De opstand van Madrid op 2 mei 1808. Op deze dag kwamen de Spanjaarden in opstand tegen de bezetting van Napoleon.

Een ambitieuze Napoleon

Napoleon betuigde zich een ambitieus staatsman. Onder het voorwendsel van het versterken van zijn defensieve stellingen op het Iberisch schiereiland, liet hij in maart 1808 een Franse troepenmacht bondgenoot Spanje in marcheren. Ondertussen sommeerde hij de Spaanse koning voor overleg naar het Franse Bayonne. Officieel zou de keizer hem de militaire situatie voorleggen, in werkelijkheid eiste Napoleon simpelweg de Spaanse troon op. Terug in Spanje, moest Napoleons generaal Joachim Murat de gemoederen bedwingen. Waar de Spaanse regering nette diplomatieke betrekkingen in stand wilde houden, groeide het verzet onder de Spaanse burgers. Zij beschouwden de opmars van 100.000 Fransen door hun land als een verkapte invasie.

De menigte ontploft

De situatie escaleerde nadat Murat, op aandringen van Napoleon, de overige leden van het koningshuis wilde arresteren. Het plan lekte uit en voedde de anti-Franse sentimenten onder de Madrilenen. Duizenden betogers gingen op 2 mei 1808 de straat op en blokkeerden de toegang tot het paleis. Zodra de Fransen aanstalten maakten de zestienjarige prins mee te nemen, ontplofte de menigte van woede. De demonstranten bekogelden de Fransen met stenen en vernielden hun rijtuig. Murat, verrast door het verzet, reageerde met geweld. Zijn grenadiers openden met kanonnen het vuur op de relschoppers, die wegvluchtten en zich hergroepeerden. Voor het paleis lagen tientallen doden en gewonden, een voorbode voor meer bloedvergieten.

Bloederige gevechten in Madrid

Het vuur van de revolte verspreidde zich door de staten van Madrid. Duizenden betogers, bewapend met stenen, Spaanse messen  en enkele pistolen, overvielen en vermoordden Franse soldaten waar ze die konden vinden. Murat schakelde versterking in van zijn 35.000 man sterke troepenmacht die bivakkeerde buiten de stad. Een bataljon elitesoldaten van de Garde Impériale en Mamelukse cavalerie-eenheden sloegen de opstandelingen in uren van bloederige gevechten uit elkaar. Het Spaanse leger, dat vergeefs wachtte op bevel van hogerhand, bleef op zijn posten zitten. Alleen de kazerne van de officieren Pedro Velarde en Luis Daoiz kwam in actie.  Zij bewapenden de opstandelingen met musketten en voerden hun mannen aan in de strijd. Gesteund door honderden betogers en 40 soldaten weerstonden zij verschillende aanvallen, voordat zij omkwamen in een Franse kogelregen.  

Uitbreken van de  Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog

Met de orde hersteld, stelde Murat een militaire commissie in die harde maatregelen verkondigde. Alle arrestanten, onder wie ongewapende omstanders,  zouden voor het vuurpeloton worden gezet.  Hun executie en de dood van Velarde vormden de thema’s voor de beroemde schilderijen van Francisco Goya. Zijn relaas en de nationale verontwaardiging over het Franse optreden leidden tot verzet in andere steden van Spanje. In de hierop volgende Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog (1808-1814) bestreden gewapende bendes van arme boeren, deserteurs, criminelen en patriotten het Franse leger in korte, geconcentreerde aanvallen. Hun manier van vechten legde de basis voor de term guerrilla-oorlogvoering.

Bronnen: 

• Tripod via gie1808a1814.tripod.com
• Webarchive via web.archive.org
• Wikipedia via en.wikipedia.org/wiki/Dos_de_Mayo_Uprising
• Charles Oman, A History of the Peninsular War
• Charles J. Esdaile, Fighting Napoleon: Guerrillas, Bandits and Adventurers in Spain, 1808-1814

Afbeeldingen:

• Francisco Goya [Public domain], via Wikimedia Commons
• Francisco Goya  [Public domain], via Wikimedia Commons