Waar komt het koffertje op Prinsjesdag vandaan?
Prinsjesdag is een dag van tradities. Bij het voorlezen van de troonrede mogen de Gouden Koets en de vele kleurrijke hoofddeksels niet ontbreken. Hetzelfde geldt voor het koffertje. Elk jaar presenteert de Minister van Financiën de Rijksbegroting aan de Tweede Kamer vanuit hetzelfde koffertje. Maar hoe is dit zo gekomen?
Budget Box
De traditie om de begroting elk jaar in een vast koffertje te presenteren komt oorspronkelijk uit Engeland. In 1860 gebruikte de Britse minister van Financiën (en latere premier) William Gladstone als eerste een zwart koffertje om zijn toespraak over de begroting in te vervoeren. Sindsdien presenteerden al zijn opvolgers (op twee uitzonderingen na) hun speech in dezelfde Budget Box aan de pers voor Downing Street 11.
Traditiegetrouw openen ze de Budget Box daar voor het oog van de fotografen. Volgens overlevering stamt deze gewoonte uit 1868, toen minister George Ward-Hunt het koffertje opende en tot zijn schrik ontdekte dat hij zijn toespraak thuis had laten liggen. In 2010 was het originele koffertje zo fragiel gevonden, dat er een vervanger werd aangeschaft.
Door Lieftinck geïntroduceerd
In Nederland introduceerde Minister van Financiën Piet Lieftinck het koffertje op Prinsjesdag in 1947. Dat jaar werd namelijk de eerste Rijksbegroting sinds de Tweede Wereldoorlog aan de Tweede Kamer gepresenteerd. Om deze gedenkwaardige gebeurtenis van wat meer allure te voorzien, besloot Lieftinck om de traditie uit Engeland over te nemen. Vanwege de schaarste die er toen in Nederland heerste deed hij dit echter wel zo goedkoop mogelijk. Lieftinck kocht een eenvoudig bruin koffertje, waar hij in goudkleurig papier de tekst ‘derde dinsdag september’ op liet plakken. Vandaag de dag zou het koffertje omgerekend €1,70 kosten.
Studenten redden traditie
Het idee sloeg aan en de daaropvolgende jaren was het koffertje weer van de partij. De papieren letters werden door goudverf vervangen. In 1957 dreigde de traditie verloren te gaan, toen minister Hofstra de rijksbegroting gewoon in zijn aktetas met zich meenam. Een groep boze studenten bood de minister daarop een nieuw koffertje aan. Het jaar daarop nam Hofstra de begroting daarom weer mee in het koffertje van Lieftinck.
Nieuw exemplaar
In 1964 maakte het oorspronkelijke koffertje vervangen door het huidige exemplaar. Deze was een stuk luxueuzer. Het koffertje is gemaakt van geitenperkament en de letters en het wapen van Nederland zijn met de hand verguld. De functie van het koffertje is voor een deel symbolisch. De hele Rijksbegroting past er namelijk niet in. Daarom krijgt de Kamervoorzitter de rest van de stukken later alsnog uitgereikt. Niettemin vormt het een leuke aanvulling op de verschillende tradities waarmee Nederland de presentatie van haar Rijksbegroting omringt.
Bronnen:
Afbeeldingen:
- Foto: Rijksoverheid/Valerie Kuypers [CC0], via Wikimedia Commons
- Foto: Nationaal Archief, nr. archiefinventaris 2.24.01.04, bestanddeelnr. 908-9549
- Foto: Nationaal Archief, nr. archiefinventaris 2.24.05.02, bestanddeelnr. 093-0275
