Herkomst van het gezegde: "In het land der blinden is eenoog koning"
Als iemand geen specialist is, maar wel een beetje meer weet dan andere leken, wordt er wel eens “in het land der blinden, is eenoog koning” gezegd. Dit is een oud gezegde dat in veel talen voorkomt. Maar waar komt het vandaan? Was er ooit een koning met één oog?
In het land der blinden is eenoog koning, is een gezegde dat enigszins spottend wordt gebruikt. Vaak als iemand die slechts een beetje verstand of kennis van een onderwerp heeft, als deskundige wordt gezien door mensen die daar helemaal niks vanaf weten. In werkelijkheid heeft de ‘deskundige’ bij lange na niet genoeg kennis om echt deskundig te zijn. En dat is waar het vaak spottende karakter van het gezegde in schuilt. Want ‘eenoog’ mag dan wel goed lijken, in werkelijkheid valt dat vies tegen. Wie het gezegde gebruikt, doet dat vaak om iemands deskundigheid in twijfel te trekken.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Grieks en Latijn
Het gezegde is al erg oud. In oude Griekse teksten komt het gezegde al voor: ἐν τοῖς τόποις τῶν τυφλῶν γλάμων βασιλέυει; ἐν τυφλῶν πόλει γλαμυρὸς βασιλέυει, en ook in het Latijn is het gezegde al gebruikt: “monoculus inter caecos rex”. Waar het gezegde precies vandaan komt, is minder duidelijk. Hoewel eenogen, cyclopen, in de mythologie van de Grieken en Romeinen een grote rol spelen, is niet zomaar te achterhalen of daar een connectie ligt.
Erasmus
Wel lijkt het erop dat het gezegde in het Latijn via de Romeinen bij ons is terechtgekomen. En niet alleen bij ons, ook in het Frans, Engels en Duits bestaan versies op het gezegde. In de zestiende eeuw verschijnt het gezegde in Erasmus’ Adagia, een bundel van spreuken in het Grieks en Latijn, al gebruikte Erasmus een versie van het gezegde die een klein beetje anders is: de schele is de koning onder de blinden. Desondanks heeft het werk van Erasmus de verspreiding van het gezegde waarschijnlijk een beetje geholpen.
Spreekwoorden – hoe zit het ook alweer?
Wij maken deze rubriek in samenwerking met Van Dale. De meeste informatie halen we uit het Van Dale Spreekwoordenboek, samengesteld door Dikke Van Dale-hoofdredacteur Ton den Boon. Daarin staan alle gangbare Nederlandse en Vlaamse spreekwoorden vind én hun geschiedenis, in woord en beeld.
Na Erasmus duikt het gezegde vaker op in bekende teksten, zij het dat er af en toe wel varianten op het gezegde gebruikt zijn. Een van die varianten lijkt dan weer op een vertaling van een Portugees rijmpje, dat dezelfde betekenis heeft als het gezegde: “In 't Huys daer de blinde woont, Werdt de slimste eerst gekroont”.
