Home » Reportage
Leerlingen in een klaslokaal van de Nederlands-hervormde Bentinckschool

De geschiedenis van het geschiedenisonderwijs

Vandaag de dag behoort geschiedenis tot het vaste curriculum, op zowel basisscholen als middelbare scholen. De manier waarop we over ons verleden leren, is in de loop der jaren echter sterk veranderd. Mensen die nu een examentraining geschiedenis volgen, moeten hierbij andere feitjes stampen dan hun (groot)ouders. Terwijl het verleden hetzelfde is gebleven. Hoe zit dat?

Tekst: Chayah Visser

Het geschiedenisonderwijs bestaat in Nederland al ruim 200 jaar. In 1806 werd geschiedenis een optioneel vak aan de lagere school. Het vak had in de 19e eeuw een opvoedkundig en politiek-maatschappelijk karakter. Zo moest het geschiedenisonderwijs op de lagere school bijdragen aan de zedelijke vorming van de kinderen. Ook moest het vak geschiedenis vaderlandsliefde opwekken. Daarom focuste het geschiedenisonderwijs destijds op de nationale geschiedenis van Nederland, waarbij de leraren met name aandacht besteedden aan ‘grote historische figuren’. Deze ‘grote mannen’ konden met hun godvrezendheid en deugdzaamheid namelijk een voorbeeldfunctei voor de leerlingen vervullen.

Hervorming

Tegen het einde van de 19e eeuw werd er gepleit voor hervorming van het vak. Zo wilden prominente geschiedenisleraren als Chris te Lintum meer aandacht besteden aan het dagelijks leven van gewone mensen. Ook willen ze meer ruimte voor sociale en economische geschiedenis, in plaats van alleen maar politieke. Maar pas tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) nam de nadruk op de vaderlandse geschiedenis een beetje af. Men zag de nationale sentimenten als een van de oorzaken van de strijdbaarheid van de verschillende landen. Tijdens het interbellum (1918-1939) stimuleerde de overheid scholen daarom om hun focus op de nationalistische geschiedenis wat af te zwakken.

Kritiek

Toch duurde het tot na de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) voordat het nationaal-patriottische in het geschiedenisonderwijs echt ter discussie werd gesteld. Het vak was volgens sommigen te star met te weinig oog voor de actualiteit. In de jaren ’50 werd het vak nationale geschiedenis onderdeel van het vak algemene geschiedenis. Toch bleef de kritiek toenemen, men had behoefte aan meer hedendaagse geschiedenis.

Herzieningen

In de jaren ’60 en ’70 werd het geschiedenisonderwijs herzien. Zo ging de methode van onderzoek (waarbij de nadruk op bewijsvoering op basis van historische bronnen wordt gelegd) een belangrijke rol spelen in het voortgezet onderwijs. Hierbij stond niet meer het stampen van feiten, maar het ontwikkelen van vaardigheden centraal. In de jaren ’80 werd dit opnieuw herzien. Men wilde dat leerlingen kennis en inzicht zouden verwerven in het historische aspect van belangrijke actuele ontwikkelingen, zowel nationaal als internationaal.

Canon van Nederland

In 2006 werd de Canon van Nederland opgesteld. De Canon van Nederland is uit 50 verhalen samengesteld die Nederlanders in elk geval moeten weten van de geschiedenis en cultuur van Nederland. De canon werd in opdracht van de overheid samengesteld door de Commissie Historisch en Maatschappelijke Vorming, onder leiding van hoogleraar Piet de Rooy. Het doel hiervan was om richting te geven aan het vak geschiedenis in het lagere onderwijs en de eerste klassen van het voortgezet onderwijs. Maar scholen hoeven zich er niet aan te houden, waardoor het geschiedenisonderwijs per school nog steeds sterk kan verschillen.

Partners: 

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.

cover GM3

Het extra dikke nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 18 april. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen. 

De wieg van de Zijderoute

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Piet Hein

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

GM 2 cover - nu in de winkel

Het tweede nummer van 2024 is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt