Gereedschap: van geslepen stenen tot stalen instrumenten

Iedereen die wel eens geklust heeft, weet hoe onmisbaar gereedschap hierbij is. Met alleen onze handen zou het buitengewoon lastig zijn om materialen als hout, metaal en plastic maar onze wensen om te vormen. Vandaar dat de mensheid de afgelopen millennia steeds verfijndere gereedschappen heeft ontwikkeld. Dankzij deze instrumenten konden we steeds complexere werkzaamheden verrichten, wat de huidige technologisch geavanceerde samenleving mede mogelijk heeft gemaakt.

Oudste gereedschappen

De oudste gereedschappen zijn in Afrika aangetroffen en zijn naar schatting 2.6 miljoen jaar oud. Het gaat hier om stenen, die zijn gescherpt door het afschrapen van schilfers. Deze instrumenten waren multifunctioneel: ze werden gebruikt om mee te snijden, pletten en rooien.

Eenvoudige instrumenten verspreiden zich

Toen de voorouders van de moderne mens zich vanuit Afrika over de hele wereld verspreiden, verspreidde het gereedschap zich met hen mee. Ongeveer 300.000 jaar geleden begon de ontwikkeling van gereedschap in Europa. Eenvoudige gebruiksvoorwerpen van steen, hout en beenderen deden geleidelijk aan hun intrede. Toen de mens zich permanent in agrarische samenlevingen begon te vestigen, nam de behoefte aan gereedschap alleen maar toe.

Bronstijd

Steen kon vanwege zijn inflexibiliteit en brosheid echter maar beperkt worden omgevormd. Vandaar dat men na de ontdekking van het brons vanaf 3.000 v.Chr. in toenemende mate overstapte op dit metaal. Bronzen bijlen, sikkels en beitels vormden voor boeren een welkome verbetering van hun gereedschap-arsenaal.

IJzer neemt het stokje over

Vanaf ongeveer 800 v.Chr. ontwikkelde het ijzer zich tot het voornaamste metaal voor gereedschappen. Dit materiaal was namelijk een stuk flexibeler en steviger dan brons. Omdat de aardkorst voor 5 procent uit ijzer bestaat (tegenover 0.01 procent voor het voor brons cruciale koper), was dit metaal bovendien een stuk wijdverbreider. Hierdoor konden ijzeren gereedschappen een stuk goedkoper worden aangeboden, waardoor ze voor steeds meer mensen binnen handbereik kwamen.

Verfijnde ambachten

Tot aan het einde van de negentiende eeuw zou staal de voornaamste grondstof voor gereedschappen blijven. Met het verstrijken van de eeuwen, namen gereedschappen de mensheid steeds meer werk uit handen. Ze waren cruciaal voor het ontstaan van complexe gebruiksvoorwerpen. De productie van onder andere schepen, muziekinstrumenten en klokken zou ondenkbaar zijn geweest zonder steeds verfijndere gereedschappen.

Staal voor industriële revolutie

Pas tijdens de industriële revolutie dienden de beperkingen van ijzer zich aan. Het metaal bleek snel te slijten bij het gebruik in stoommachines, treinen en fabrieken. Vandaar dat fabriekseigenaren eind negentiende eeuw overschakelden op staal, dat in die periode voor het eerst op grote schaal werd geproduceerd. Door de beschikbaarheid van dit sterkere metaal, kwamen er ook stalen gereedschappen op de markt. Vandaag de dag is er voor de consument een breed scala aan gereedschappen beschikbaar, onder andere via gereedschapcentrum.nl. Klussers hoeven zich tegenwoordig dan ook niet meer te behelpen met scherp geslepen stenen.