Ötzi had er al eentje (en nog altijd is de ideale portemonnee niet uitgevonden)

De portemonnee ofwel beurs gaat ver terug. Er is klaarblijkelijk altijd gedoe geweest over hoe je je spulletjes met je meedraagt. En dan het woord zelf, ook gedoe.  

Er zijn veel varianten op het woord te vinden. Portomonnee, portemonee, portomonee, portemonaie. Welke is goed? Geen. Klinkt prima, maar de schrijfwijze vraagt om het snappen van de oorsprong. Dan doe je het nooit meer verkeerd. Waar komt dat woord dan vandaan?

Hoe schrijf je portemonnee?

Ken je talen! Ons Nederlands is doordrenkt van buitenlandse woorden. Het woord portemonnee is daar een voorbeeld van. Als je al niet struikelt over het aantal ‘emmen’ en ‘ennen’ is het misschien wel de ‘e’ van porte (en dus niet porto). Het woord is afkomstig van het Franse porte-monnaie. Samengesteld uit porter (dragen) en monnaie (munt). Dat nnaie, daar weten de Nederlanders niet zo goed raad mee. Schrijven we toch gewoon: nnee. Probleem opgelost, maar wel goed onthouden dat het om twee keer een ’n’ gaat. 

Je bewaart er inderdaad je geld in, zowel kleingeld als papiergeld. Maar wie heeft dat nog op zak? Meestal zit een beetje portemonnee vol met bank- en andere pasjes. 

Portemonnee in de kontzak

Grappig is de hoeveelheid aan modellen van portemonnees en het geworstel met het formaat. Mannen dragen deze graag in een kontzak i.p.v in zijn Cowboysbag, en dus moet het een niet al te groot exemplaar zijn. Vrouwen hebben vaak grotere portemonnees bij zich, in een handtas of in een rugzak bijvoorbeeld, maar ook dat is vaak onhandig. Past deze net weer niet in die kleine tas, van die dingen. En als je geen tas mee wilt nemen, waar stop je dan die joekel van een portemonnee in? In een broekzak is voor vrouwen vooral not-done en in een jaszak is nogal link. Je jas gaat er ook raar van hangen.

Wat is de ideale portemonnee?

Het is een gedoe, een portemonnee. Of het nu gaat om een portemonnee voor vrouwen of voor mannen. Sommigen mensen hebben er meerdere. Een kleine om mee te nemen zonder tas, de grotere voor in de tas of rugzak. Moet je steeds wisselen. Ook onhandig. De ideale portemonnee lijkt dan ook nog niet uitgevonden. 

Verder terug in de tijd: de beurs

Er is trouwens nog wel een ander woord in zwang, de beurs. Met name in Noord-Nederland wordt in plaats van portemonnee ook wel beurs gezegd. Een beurs is eigenlijk een geldtasje, waarschijnlijk afkomstig van het oudfranse woord ‘bourse’. Dat stamt uit de dertiende eeuw. Dan spreken we over een geldbuidel of leren zak waar geldstukken in werden bewaard. Nog verder terug, in de twaalfde eeuw we het woord ‘borse’ tegen afkomstig van het Latijnse ‘bursa’ dat leren zak, etui, beurs of buidel betekent. 

Ötzi droeg een kalfsleren beurs

Het schijnt dat de oudste gevonden beurs toebehoort aan Ötzi. Je weet wel, die ijsmummie die in 1991 werd gevonden in de Alpen. Leefde ongeveer 3300 jaar voor Christus. Hij droeg een gordel met daaraan een tasje van kalfsleer. De oudste beurs? Misschien. De inhoud bestond niet uit geldstukken, maar stukken vuursteen als gereedschap en wat etenswaar zoals zwammen. In die tijd waarschijnlijk een lekkere snack. Kom daar nog maar eens om.