Van Swiebertje tot Flikken Maastricht: de trends van het Nederlandse televisielandschap
Van de zwart-witmagie van de eerste uitzendingen in de jaren ’60 en ‘70 tot de kleurrijke variatie van het moderne tijdperk. De diversiteit van televisieprogramma’s is over de jaren heen veel veranderd. Er zijn eindeloos veel keuzes aan genres en formats geweest die zich hebben ontwikkeld of abrupt weer van de buis zijn verdwenen. Maar wat zijn de meest populaire televisieprogramma’s en series geweest?
De opkomst van de eerste Nederlandse televisie-uitzending
De eerste Nederlandse televisie-uitzending kwam niet zonder slag of stoot tot stand. Na de Tweede Wereldoorlog was het opbouwen van Nederland een belangrijke opgave. Premier Willem Drees vond het luxe-object de televisie daarnaast niet bij deze wederopbouw passen. Toch sleutelde Erik de Vries verder aan 264 uitzendingen. Op dat moment werkt hij op het Natuurkundig Laboratorium van Philips, het bedrijf dat zich bezighield met de ontwikkeling van de televisie. 18 maart 1948 vond dan ook de eerste onofficiële televisie-uitzending in Nederland plaats. Vooralsnog geen gejuich van de Nederlandse overheid, maar in 1949 ging het kabinet-Drees-Van Schaijk toch akkoord.
Na deze goedkeuring liet de eerste uitzending nog twee jaar op zich wachten. Op 2 oktober 1951 was het dan eindelijk zo ver: journaliste Jeanne Roos opende de eerste officiële Nederlandse televisie-uitzending. Het eerste programma dat Roos aankondigde bestond niet uit meer dan een korte introductiefilm over de televisie dat werd opgevolgd door een televisiespel ‘De Toverspiegel’ dat werd geregisseerd door Erik de Vries.
De populaire televisieprogramma’s uit de jaren vijftig
Het allereerste journaal werd in 1956 uitgezonden met onderwerpen als het Nederlandse kampioenschap schaken en het jaarlijks stierrennen in Pamplona. In oktober 1957 maakte de Nederlandse bevolking voor het eerst kennis met een nieuwslezer. Het nieuws is dan tweemaal per week te zien op Nederland 1, dat tevens de enige zender was. Ook vermaakte Nederland zich met de eerste Nederlandse serie ooit ‘Pension Hommeles’. De teksten geschreven door Annie M.G. Schmidt lieten menig mens bij de televisie grinnikend achter. En ondanks dat ‘Swiebertje’ pas echt succesvol werd in de jaren zestig, was de allereerste aflevering al in 1955 te zien.
Het Eurovisiesongfestival dat na 1956 elk jaar plaatsvond, trok veel Nederlanders naar de buis. Velen hebben gezien hoe Nederland in 1957 en 1959 het festival won. Veel van zulke gebeurtenissen zijn nog altijd populair op internet, waar mensen nog altijd van zulke iconische momenten genieten. Zulke televisiemomenten van vroeger zijn te vinden op Dingenvanvroeger.nl. Niet alleen het songfestival trok mensen aan, maar ook de wekelijkse uitzending van Sport in Beeld, waarbij de belangrijkste sportgebeurtenissen vanaf 5 april 1959 werden besproken, was populair.
De jaren zestig komt met vernieuwing voor het Nederlandse televisielandschap
Vanaf de jaren zestig is televisie populairder dan ooit. Het miljoenste televisietoestel werd op 14 november 1961 aangesloten en in 1964 werd de tweede zender Nederland 2 opgezet.
In de jaren zestig waren er meerdere populaire programma’s. Het kinderprogramma Dorus was vanaf 1967 tot 1969 te zien en bij de Fabeltjeskrant keken kinderen hun ogen uit in het Dierenbos terwijl het nieuws vlak voordat ze naar bed moesten werd verteld. En het iconische programma ‘Pipo de Clown’ mogen we ook niet vergeten in dit rijtje. Voor volwassenen was er ook voor ieder wat wils. Zo was er comedy met ‘Ja zuster, nee zuster’, een muziekshow met ‘Top of the Pops’ en werd het allereerste praatprogramma gepresenteerd door Willem Duys.
Hoewel al deze programma’s en series nog in zwart wit gekeken werden, was er in 1967 voor het eerst kleur te zien op een televisiescherm. Langzamerhand werd er afscheid genomen van het zwart witte beeld.
Meer amusement voor de jaren zeventig
Ondanks dat puur Nederlandse producties als Swiebertje, Pipo en de heldhaftige Floris de Nederlandse TV bleven veroveren groeide ook de buitenlandse invloed.
Voornamelijk uit de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk kwamen meerdere programma’s zoals ‘Dallas the Muppet Show’. Daarnaast zorgde de komst van het WK-voetbal in 1971 voor meer kleurentelevisies in Nederlandse woonkamers. Alles om het groene grasveld op eigen beeld te kunnen zien.
Ondanks de buitenlandse invloed, bleven ook Nederlandse producties hoge kijkcijfers halen. In 1971 werd ‘Ter land, ter zee’ en in de lucht geïntroduceerd. Met de serie ‘Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer?’ en met onder andere het programma ‘Van Kooten en De Bie’, bleven mensen de hele avond voor de televisie zitten.
Het gouden tijdperk van de jaren tachtig en de jaren negentig
De jaren tachtig vormden zich vooral door de populaire series ‘Zeg ‘ns Aaa’ uit 1981 en ‘Flodder’ uit 1986. Niet veel mensen kunnen zeggen dat ze niet om het asociale gezin Flodder hebben gelachen. Daarnaast kwam ook de eerste echte invloedrijke talkshow ‘De Rode Haan’ met Sonja Barend op televisie en de Duitse serie ‘Tatort’ doet het ook fenomenaal.
De jaren negentig draaide vooral om de diversiteit aan programma’s en zenders. Zo kwam de introductie van commerciële zenders zoals RTL 4. Maar er ontstonden ook populaire Nederlandse series zoals ‘Goede Tijden, Slechte tijden’ en ‘Big Brother’. Beide zijn nu nog altijd op televisie te zien.
De digitalisering van de jaren 2000
Tot op heden is het televisielandschap zich aan het digitaliseren en is het aan het knokken tegen concurrentie van bijvoorbeeld streamingdiensten. Aan het begin van de jaren 2000 kwam het enthousiasme op voor reality-tv. Maar ook de dramaserie ‘Flikken Maastricht ’ en de Scandinavische misdaadseries zoals ‘The Bridge’ deden het goed. Door internationale invloeden vond bijvoorbeeld ‘Game of Thrones’ zijn populariteit in Nederland.
Ondanks streamingdiensten en andere mogelijkheden om je online te vermaken, heeft het grootste deel van Nederland nog steeds een televisie in de woonkamer en blijven er elk jaar meer programma’s bij, flops en tops.
