1811: Samenvoeging van provincies Utrecht en Noord-Holland

Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wil de provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland samenvoegen tot één 'superprovincie'. Volgens Volkskrantcolumnist Bert Wagendorp waant de minister zich met dit plan een soort ‘Napoleon 2.0’. De Franse keizer besloot in 1811 namelijk ook de provincies Noord-Holland en Utrecht samen te voegen tot één departement, het ‘Préfecture du Zuyderzée’.

Op 9 juli 1810 werd het Koninkrijk Holland per keizerlijk decreet ontbonden en ingelijfd bij het Franse keizerrijk. Dit betekende dat de Nederlandse provincies voortaan onderdeel uit gingen maken van de Franse bestuurshiërarchie. Om deze beter vorm te geven gaf Napoleon op 18 oktober 1811 per keizerlijk decreet opdracht tot de verdeling van ‘Hollande’ in zeven departementen, een aantal dat later teruggebracht zou worden tot zes. De nieuwe bestuursindeling werd officieel van kracht op 1 januari 1812.

Préfecture du Zuyderzée

Eén van de grootste Nederlandse departementen was het Préfecture du Zuyderzée, dat grotendeels opgemaakt was uit de huidige provincies Utrecht en Noord-Holland. Voor het bestuur op kleinere schaal werd dit gebied nog onderverdeeld in zes arrondissementen, te weten Amsterdam, Hoorn, Utrecht, Amersfoort, Haarlem en Alkmaar. Volgens de volkstelling van 1812 omvatte de bestuursregio in totaal 507.500 inwoners, waarvan een groot deel woonachtig was in de departementshoofdstad Amsterdam.

Bestuurshiërarchie

De leiding van het Préfecture du Zuyderzée viel in handen van de ‘Préfet’, die door Napoleon was benoemd om zijn keizerlijke wetten en decreten uit te voeren. Aanvankelijk werd deze positie waargenomen door de Nederlandse bestuurder Jan van Styrum, maar later werd hij vervangen door de Belgische politicus Antoine de Visscher de Celles (1811-1813). Hij had binnen het departement onder meer de hoofdverantwoordelijkheid over de handhaving van de orde, de heffing van de belastingen en de uitvoering van de publieke werken.

Conseil de Préfecture

De Préfet du Zuyderzée werd in zijn taken bijgestaan door twee colleges, het Conseil de Préfecture en het Conseil Général. De eerste raad hield zich voornamelijk bezig met administratieve rechtspraak terwijl het tweede zich richtte op de vaststelling van de hoogte van de jaarlijkse heffingen. De leden van beide raden werden persoonlijk benoemd (en eventueel ook weer ontslagen) door Napoleon. Vaak waren zij rijke notabelen die beschikten over een sterke band met de regionale politiek.

Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

Na de nederlaag van Napoleon in 1814 kwam er echter al snel een einde aan het korte bestaan van het Préfecture du Zuyderzée. Het Franse departement werd ingelijfd bij het nieuwe Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en weer opgedeeld langs de oude grens tussen Utrecht en Holland. Nu, ruim twee eeuwen later, heeft minister Plasterk echter opnieuw plannen om de twee provincies samen met Flevoland te verenigen in één superprovincie. Hij stuit hierbij echter op veel verzet van lokale politici, die helemaal niets zien in een nieuw Préfecture du Zuyderzée.