200 jaar Koninkrijk: wie gingen koning Willem-Alexander voor?

Vandaag is het precies 200 jaar geleden dat Willem I als Koning der Nederlanden gehuldigd werd. In 1813 kwam er een einde aan de Franse overheersing, in 1814 werden de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden samengevoegd en in 1815 besteeg Willem I op 21 september de troon: het Koninkrijk der Nederlanden was geboren. IsGeschiedenis neemt je mee langs alle koningen en koninginnen die de afgelopen 200 jaar op de Nederlandse troon gezeten hebben.

WillemiWillem I: ‘koning-koopman’

Koning Willem I was van 1815 tot 1840 Koning der Nederlanden. Voor het eerst was er geen sprake van een stadhouder die toezicht had op alle gewesten, maar was er een koning die regeerde over één koninkrijk. Willem I probeerde tijdens zijn koningschap de economie te herstellen en kreeg daarom de bijnaam ‘koning-koopman’. De Belgen waren echter niet erg tevreden met de nieuwe koning. Willem I was te weinig bereid inspraak van de Belgische elite toe te laten en bemoeide zich als protestant bovendien teveel met de priesteropleiding. Na de Belgische opstand in 1830 erkende Willem I in 1839 de onafhankelijkheid van België. Een jaar later deed hij afstand van de troon.

Koning_Willem_II_portretWillem II: liberaal tegen wil en dank

In 1840 werd de zoon van Willem I, Willem II, koning van Nederland. Willem II was een conservatief vorst, maar dit veranderde in 1848. De liberalen in Nederland vonden dat de koning minder macht moest krijgen en dat het volk meer inspraak moest krijgen. In 1848 kon Willem II dit idee niet meer tegenhouden: in verschillende Europese landen braken dat jaar opstanden uit tegen de koning. Uit angst dat dit ook in Nederland zou gebeuren veranderende Willem II met hulp van Thorbecke de Nederlandse grondwet, waarin voortaan zou staan dat het volk meer macht kreeg en de koning minder. Een jaar later overleed Willem II.

488px-Willem_III_der_Nederlanden_door_Pieneman_detail_1849Willem III: ‘Koning Gorilla’

Willem III volgde zijn vader in 1849 op. Aanvankelijk weigerde Willem III uit ontevredenheid over de grondwetswijziging in 1848 de troon te bestijgen. Nadat zijn vader overleed werd hij echter toch de nieuwe Nederlandse vorst. Willem III stond bekend als een vorst die nogal driftig was. Volgens Oranjedeskundige Dorine Hermans had Thorbecke altijd twee pennen bij zich als Willem III iets moest ondertekenen. De eerste pen slingerde de koning uit woede door de kamer en de tweede pen gebruikte hij als hij weer afgekoeld was. Aan het einde van zijn regeerperiode werd duidelijk dat het volk weinig ontzag had voor de koning: er verschenen pamfletten met daarop ‘Koning Gorilla’. In 1890 overleed Willem III.

Wilhelmina1898Wilhelmina: ‘Moeder des Vaderlands’

Wilhelmina was 10 jaar oud toen haar vader in 1890 overleed. Omdat dit natuurlijk te jong was om te regeren, werd haar moeder Emma tot 1898 regentes. Koningin Wilhelmina stond bekend als een koningin die redelijk afstandelijk was tegenover het volk. Toch speelde Wilhelmina tijdens de Tweede Wereldoorlog een heldinnenrol. Via haar radiotoespraken sprak zij de natie als ‘Moeder des Vaderlands’ toe en inspireerde hiermee het verzet. Na de oorlog, in 1948, deed Wilhelmina afstand van de troon.


Titel: Nassau en Oranje in gebrandschilderd glas 1503-2005
Auteurs: Emerentia van Heuven-van Nes , m.m.v. S. Groenveld en D.B.M. Hermans
ISBN: 9789087045357
Uitgever: Verloren
Prijs: €39,-

 

 


Juliana: een koningin op kaplaarzen

800px-Anefo_911-2035_Koningin_JulianaJuliana volgde in 1948 haar moeder op als tweede Koningin der Nederlanden. Koningin Juliana stond bekend als een koningin die weinig had met protocollen en daardoor dicht bij het volk stond. Ze deed de dingen anders dan anders. Zo zei Juliana tijdens haar inhuldiging: ‘Wie ben ik, dat ik dit doen mag?’. Ook liet Juliana de reverence afschaffen en liet zich aanspreken als ‘mevrouw’. Juliana had veel interesse in maatschappelijke vraagstukken en een grote behoefte aan contact met ‘gewone’ mensen. Na de Watersnoodramp in 1953 bezocht de koningin dagenlang op kaplaarzen en met een hoofddoek om het rampgebied om steun te verlenen aan de slachtoffers. De houding van Juliana werd misschien wel het best samengevat in één van haar meest opvallende uitspraken: ‘Als ik geen koningin was, zou ik republikein zijn.’

Koningin_Beatrix_in_venster_1986Beatrix: een betrokken Majesteit

Op 30 april 1980 werd Beatrix geïnaugureerd als koningin. Die dag organiseerden groepen krakers grote rellen onder het motto ‘Geen woning, geen kroning’. De inhuldiging ging desondanks gewoon door. Koningin Beatrix liet net als haar moeder zien dat zij erg betrokken was bij de samenleving. Ze bezocht vaak vieringen en herdenkingen en legde vaak streekbezoeken af. In 1996 ontving koningin Beatrix de Karelsprijs voor haar inzet voor de Europese eenwording. Toch was koningin Beatrix minder informeel dan haar moeder: zo werd ‘mevrouw’ weer ‘Majesteit’.

502px-Willem-Alexander,_Prince_of_OrangeWillem Alexander: de koning als DJ

Sinds 2013 is Willem Alexander koning van Nederland, de eerste koning sinds Willem III. Toch maakte Willem Alexander in 2013 duidelijk geen Willem IV genoemd te willen worden. ‘Willem IV staat naast Bertha 38 in de wei’, was zijn verklaring voor deze keuze. De koning staat tot nu toe bekend als sportief, open en een liefhebber van dancemuziek: bij een dancefeest in Chicago in juni dit jaar ging de koning zelfs achter de draaitafel staan.

Meer weten over ons koningshuis? Over grote schandalen of ingewikkelde bestuurlijke besluiten? Kijk dan eens tussen onze artikelen van de Koningshuis Themamaand.

<h3>Bronnen</h3>
nl.wikipedia.org <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_koningen_der_Nederlanden" target="_blank">’Lijst van koningen der Nederlanden’</a>
www.rijksoverheid.nl <a href="https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-algemene-zaken/i... target="_blank">’200 jaar Koninkrijk’</a>
www.deoranjes.nl <a href="http://www.deoranjes.nl/2015/09/21-september-1815-inhuldiging-koning.html" target="_blank">‘21 september 1815: inhuldiging koning Willem I in Brussel’</a>
www.200jaarkoninkrijk.nl <a href="https://www.200jaarkoninkrijk.nl/content/wat-gebeurde-er-200-jaar-geleden" target="_blank">’Wat gebeurde er 200 jaar geleden?’</a>
www.entoen.nu<a href="http://www.entoen.nu/koningwillem1" target="_blank"> ’Koning Willem I’</a>
www.entoen.nu<a href="http://www.entoen.nu/koningwillem1/po" target="_blank"> ‘Koning Willem I’ </a>
www.parlement.com <a href="http://www.parlement.com/id/vg09llxqm0r5/koning_willem_ii_koning_willem_... target="_blank">‘Z.M. (koning Willem II) koning Willem Frederik George Lodewijk , koning der Nederlanden, groothertog van Luxemburg, hertog van Limburg, prins van Oranje-Nassau’</a>
entoen.nu <a href="http://entoen.nu/grondwet/beeld-en-geluid/koning-willem-ii" target="_blank">’Koning Willem II’</a>
www.koninklijkhuis.nl <a href="https://www.koninklijkhuis.nl/encyclopedie/geschiedenis/koningen-en-koni... target="_blank">‘Willem II, Koning (1792-1849)’</a>
historiek.net <a href="http://historiek.net/koning-willem-iii-der-nederlanden-1817-1890/140/" target="_blank">‘Koning Willem III der Nederlanden (1817-1890)’</a>
www.scientias.nl <a href="http://www.scientias.nl/koning-gorilla-door-de-ogen-van-een-hofdame/" target="_blank">’’Koning Gorilla’ door de ogen van een hofdame’</a>
vorige.nrc.nl<a href="http://vorige.nrc.nl/article1853909.ece" target="_blank"> ‘Portretten van Willem I, II en III’</a>
www.parlement.com<a href="http://www.parlement.com/id/vg09llxsqztv/h_m_koningin_wilhelmina_koningin" target="_blank"> ‘H.M. (koningin Wilhelmina) koningin Wilhelmina Helena Pauline Maria , koningin der Nederlanden, prinses van Oranje-Nassau’</a>
www.koninklijkhuis.nl<a href="https://www.koninklijkhuis.nl/encyclopedie/geschiedenis/koningen-en-koni... target="_blank"> ’Wilhelmina, Koningin (1880-1962)’</a>
www.groene.nl<a href="https://www.groene.nl/artikel/geen-gewone-koningin" target="_blank"> ’Geen gewone koningin’</a>
resources.huygens.knaw.nl<a href="http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Juliana" target="_blank"> ’Juliana (1904-2004)’</a>
www.parlement.com <a href="http://www.parlement.com/id/vg09llxpg0r2/h_m_koningin_juliana_koningin_j... target="_blank">’H.M. (koningin Juliana) koningin Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina , koningin der Nederlanden, prinses van Oranje-Nassau, hertogin van Mecklenburg, prinses van Lippe-Biesterfeld etc.’</a>

www.koninklijkhuis.nl<a href="https://www.koninklijkhuis.nl/encyclopedie/wie-is-wie/in-memoriam/julian... target="_blank"> ’Juliana Koningin der Nederlanden (1904-2004)’</a>
www.gahetna.nl<a href="http://www.gahetna.nl/themas/qr/wie" target="_blank"> ’Wie ben ik’</a>
www.koninklijkhuis.nl <a href="https://www.koninklijkhuis.nl/encyclopedie/wie-is-wie/prinses-beatrix/be... target="_blank">’Betrokkenheid bij de samenleving’</a>
www.rijksmuseum.nl<a href="https://www.rijksmuseum.nl/nl/ontdek-de-collectie/historische-personen/k... target="_blank"> ’Koningin Beatrix (geb. 1938), professional’</a>
www.nu.nl<a href="http://www.nu.nl/muziek/4060979/koning-willem-alexander-zelf-achter-draa... target="_blank"> ’Koning Willem-Alexander zelf achter draaitafel bij danceconcert Chicago’</a>
<a href="http://www.nu.nl/muziek/4060979/koning-willem-alexander-zelf-achter-draa... target="_blank">nos.nl ‘’Willem IV lijkt op Bertha 38’’</a>
www.parlement.com <a href="http://www.parlement.com/id/vg09llxsqztx/koning_willem_alexander" target="_blank">’Z.M. koning Willem-Alexander , koning der Nederlanden, prins van Oranje-Nassau’</a>

www.nos.nl <a href="http://nos.nl/artikel/496842-willem-iv-lijkt-op-bertha-38.html" target="_blank">'Willem IV lijkt op Bertha 38'</a>

 
<h3>Afbeeldingen</h3>
Wikimedia Commons,<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Willem-Alexander,_Maxima_and_the... target="_blank"> 'Willem-Alexander, Maxima and their daughters'</a>, Floris Looijesteijn (2013)

Wikimedia Commons,<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Willemi.jpg" target="_blank"> ‘William I, King of the Netherlands’</a>, Joseph Paelinck (1819), Rijksmuseum Amsterdam

Wikimedia Commons,<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Koning_Willem_II_portret.jpg" target="_blank"> ‘Koning Willem II portret’</a>, onbekend (19e eeuw)

Wikimedia Commons,<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Willem_III_der_Nederlanden_door_... target="_blank"> ‘Coronation portrait of Willem III of the Netherlands’</a>, Nicolaas Pieneman (1949)

Wikimedia Commons,<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wilhelmina1898.jpg" target="_blank"> ‘Portrait of Queen Wilhelmina of the Netherlands’</a>, Pieter de Josseling de Jong (1901)

Wikimedia Commons,<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Anefo_911-2035_Koningin_Juliana.... target="_blank"> ‘Koningin Juliana zwaait’</a>, Nationaal Archief/ Anefo (1960)

Wikimedia Commons,<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Koningin_Beatrix_in_venster_1986... target="_blank">‘Koningin Beatrix in venster’</a>, Nationaal Archief, Rob C. Croes/Anefo (1986)

Wikimedia Commons,<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Willem-Alexander,_Prince_of_Oran... target="_blank"> ‘Willem-Alexander, Prince of Orange’</a>, srslyguys (2009)

Rubrieken: 

Partners: 

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief. 

Saga vikingen

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!

Piet Hein

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

cover GM3

Het extra dikke nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 18 april. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen. 

GM 2 cover - nu in de winkel

Het tweede nummer van 2024 is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt