3 maart jarig: Gisbertus Voetius
Als god alles in zes dagen had geschapen, hoe verklaart men de muilezel dan, als een kruising tussen paard en ezel? Dergelijke vragen hielden Gisbertus Voetius bezig, toen de opkomende natuurwetenschap zijn geloof aantastte. Hij antwoorde: niet elk dier was er op dag één, maar was door god ‘in potentie’ al aanwezig gemaakt. De streng christelijke Voetius werd geboren op 3 maart 1589 in Heusden.
Zijn vader was een soldaat in het leger van prins Maurits die stierf tijdens het Beleg van Bredevoort van 1597. Voetius kreeg toen een studiebeurs van het stadsbestuur en ging in Leiden studeren. De in Leiden wonende contraremonstrant Gomarus had veel invloed op hem. Na een studie theologie werd Voetius predikant in Vlijmen en Engelen, en in 1617 in Heusden.
De Heusdense man kreeg een afkeer van de opkomende natuurwetenschappen. In deze periode vond er namelijk een wetenschappelijke revolutie plaats en verworven Europeanen veel kennis over hun natuurlijke omgeving, onder meer door de ontdekkingsreizen naar Amerika. Dit alles zinde Voetius niet, het kwam vaak niet overeen met zijn christelijke wereldbeeld. Zo zette hij zich af tegen de leer van Copernicus, die meende dat de aarde om de zon draaide. Ook van René Descartes en van Baruch Spinoza moest hij niets hebben.
In de 16e eeuw voltrok zich de reformatie en in Nederland braken er twisten uit tussen de remonstranten en contraremonstranten. Na het Beleg van ’s Hertogenbosch in 1629 hielp hij de contraremonstranten bij de inrichting van een gereformeerde kerk. Vijf jaar later werd hij benoemd tot hoogleraar in de oosterse talen en theologie aan de Illustere School van Utrecht. Kort daarop werd deze school omgevormd tot universiteit. Voetius werd ook een voorstander van de Nadere Reformatie, een vroomheidsbeweging die verwant was met de puriteinen in Engeland.
Voetius had veel aanzien en werd wel eens de ‘Utrechtse paus’ genoemd. Zijn volgelingen namen van hem over dat de natuurwetenschappen in overeenstemming moesten blijven met het Schrift. Dankzij Voetius toedoen werd er een boek verboden waarin gesteld werd dat de mens niet afstamde van Adam en Eva. De theoloog kwam op 1 november 1676 in Utrecht te overlijden.
