Abortus in de VS in gevaar?
Het Hooggerechtshof in de VS heeft het federale recht op abortus afgeschaft. Dat deed het door afstand te nemen van de uitspraak in de zaak Roe vs. Wade. Tot 24 juni 2022 schreef de federale wet voor dat abortus mocht worden gereguleerd, zolang het niet té moeilijk of onmogelijk werd gemaakt om een abortus te ondergaan. Dat recht is vastgelegd dankzij de uitspraak in een geruchtmakende zaak die bekend werd als de zaak Roe vs. Wade. Nu mogen staten zelf beslissen hoe ze met abortus omgaan.
In 1969 kwam de 21-jaar-oude Norma McCorvey uit Texas er achter dat ze zwanger was. Ze kwam uit een arm gezin en was eerder al bevallen van twee kinderen die ze ter adoptie had opgegeven, maar ze besloot deze keer haar zwangerschap vroegtijdig te beëindigen. In eerste instantie claimde ze verkracht te zijn om zo de abortus te verkrijgen. Ze had zich echter vergist. In Texas was abortus destijds alleen toegestaan in gevallen waar het leven van de moeder door complicaties van de zwangerschap in gevaar was, niet bij verkrachting.
Back alley Abortus
In 1967 was abortus praktisch gezien al gelegaliseerd in Californië. Vrouwen die de middelen daarvoor bezaten, konden afreizen naar deze staat om een legale abortus te verkrijgen. Vrouwen die hier niet toe in staat waren, konden er nog voor kiezen een illegale en vaak gevaarlijke back alley abortus uit te laten voeren. Veel vrouwen kozen noodgedwongen voor deze optie. Het aantal illegale abortussen tussen 1950 en 1960 wordt dan ook ergens tussen de 200.000 en 1.2 miljoen geschat. McCorvey was een van de vrouwen die de middelen niet had om af te reizen naar Californië en besloot daarom voor de illegale optie te kiezen. Maar toen ze bij de kliniek aankwam, kwam ze er achter dat deze kort daarvoor opgerold was door de politie. Ze besloot zich uiteindelijk te wenden tot twee Texaanse advocaten, Linda Coffee en Sarah Weddington, die beide geïnteresseerd waren in het aanvechten van de anti-abortus wetgeving in hun staat.
Roe vs. Wade
In 1970 dienden de advocaten de zaak in bij de United States District Court for the Northern District of Texas. Zij representeerden McCorvey, die omwille van haar privacy het alias Jane Roe had gekregen, en alle andere vrouwen in Amerika die abortus overwogen. De verdediging werd gedaan door Henry Wade, de Dallas County District Attorney. Zijn ambt is vergelijkbaar met die van de officier van justitie in Nederland. Eerder had Wade al bekendheid gekregen als openbaar aanklager van Lee Harvey Oswald, de vermoedelijke dader van de moord op John F. Kennedy.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Uitspraak van het hooggerechtshof
De Texas District Court besloot dat Texas’ anti-abortuswetgeving ongrondwettelijk was. Wade verklaarde dat hij gewoon door zou gaan met het vervolgen van doctoren die abortussen uitvoerden. Het kwam dus tot een hoger beroep. Uiteindelijk werd door het hooggerechshof dezelfde uitspraak gedaan, met zeven tegen twee stemmen. Anti-abortuswetgeving was volgens de rechters ongrondwettelijk omdat het in strijd is met het veertiende amendement van de Amerikaanse grondwet, die onder andere het recht op privacy vastlegt. Het was een historische uitspraak die abortus in de gehele VS grotendeels legaal maakte. Voor McCorvey mocht het niet baten. Zij was intussen al bevallen en had haar kind nogmaals ter adoptie afgestaan.
McCorvey’s anti-abortus mediaoptreden
McCorvey zou uiteindelijk midden jaren ‘90 een uitgesproken anti-abortusactivist worden. Ze had zich naar eigen zeggen bekeerd tot het christendom en was tot inkeer gekomen. Ze noemde het feit dat ze aan de wieg stond van Roe vs. Wade de “grootste fout” van haar leven. Vlak voor haar dood in 2017 bekende ze echter alles voor het geld gedaan te hebben. Ze was eigenlijk nog steeds pro-abortus en had voor haar mediaoptredens veel geld gekregen. In totaal zou ze zo’n 400.000 euro hebben ontvangen van anti-abortusorganisaties om zich publiekelijk tegen abortus te keren. “Ik nam hun geld aan en zij zetten me voor de camera en vertelden me wat ik moest zeggen” aldus McCorvey.
Roe vs. Wade in de 21e eeuw
De uitspraak uit de zaak Roe vs Wade werd in 1992 nog eens bekrachtigd en daarmee leek het recht op abortus vast te liggen. Maar niets is minder waar. In de 21e eeuw lijkt het erop dat het recht op abortus flink wordt ingeperkt. President Trump deed -onder andere naar aanleiding van de discussies over het recht op abortus- de belofte dat hij er voor zou zorgen dat er in het Hooggerechtshof genoeg conservatieve rechters zouden komen, dat abortus weer afgeschaft zou kunnen worden. In 2020 droeg hij Amy Barrett voor. Ironisch genoeg zou zij de opvolger worden van de overleden Ruth Bader Ginsburg, die wereldwijd beroemd was als voorvechtster van vrouwenrechten en haar steun voor de Roe vs. Wade zaak. De nominatie en benoeming van Barrett werd dan ook gezien als een statement in de strijd tegen abortus vanuit de conservatieve bewegingen in de VS. In het verleden heeft Barrett zich namelijk meerdere malen negatief uitgelaten over abortus. In 2016 deed ze haar mogelijke strategie uit de doeken tijdens een toespraak bij de Jacksonville University in Florida. Ze vertelde toen dat ze dacht dat Roe vs. Wade in de kern niet aangetast zal worden. Volgens Barrett zou echter het aantal restricties op abortus dat individuele staten kunnen opleggen, uitgebreid kunnen worden. Zo zou het vrouwen in de desbetreffende staten alsnog moeilijk of zelfs onmogelijk gemaakt kunnen worden om legaal abortus te laten plegen, zelfs als Roe vs. Wade nog geldt.
De zaak Dobbs vs. Jackson Women's Health Organization
In juni 2022 liet het haar nieuwe conservatieve lijn zien. Op 24 juni deed het hooggerechtshof de verwachte uitspraak die de zaak Roe vs. Wade min of meer van tafel veegde. In de nieuwe uitspraak in de zaak Dobbs vs. Jackson Women's Health Organization, bepaalde het hof dat de grondwet van de VS geen recht gaf op abortus, en dat de federale overheid dus niks te zeggen heeft over abortus. Daarmee werd het voor veel individuele staten mogelijk om abortus ver in te perken, waardoor het in veel staten vrijwel onmogelijk wordt om abortus op een legale manier te ondergaan en straffen op te leggen aan mensen die abortus ondergaan, uitvoeren of hulp daarbij bieden. Vijf van de negen rechters stemden voor het afschaffen van het federale recht. Een zesde rechter voegde zich niet bij die meerderheid, maar bepaalde wel dat de staat Mississippi het recht had haar eigen restricties aan abortus op te leggen. Drie rechters spraken zich uit tegen de afschaffing van het federale recht. De uitspraak van het hof kon rekenen op veel kritiek. Verschillende peilingen wezen erop dat Meer dan de helft van de Amerikanen het afschaffen van het federale recht op aboruts niet steunt.
Vrees voor trigger laws
Zoals de zaak Roe vs. Wade een precedent schiep waardoor abortus mogelijk werd, zo is de zaak Dobbs vs. Jackson Women's Health Organization dat volgens de verwachting van velen ook. Door de uitspraak is het mogelijk om soortgelijke kwesties door het hooggerechtshof aan de grondwet te laten toetsen. Nu het hof een manier heeft gevonden om het federale recht onder abortus af te schaffen, vrezen veel mensen in de VS dat dat ook kan gebeuren met andere zaken, zoals rechten voor LHBTI+ mensen, maar ook rechten rondom anticonceptie zouden volgens sommigen op de tocht kunnen komen te staan.
