Britse econoom John Maynard Keynes en het Keynesianisme

John Maynard Keynes gold als een van de belangrijkste intellectuelen van de twinstige eeuw. Zijn innovatieve onderzoek binnen de economische wetenschappen speelde in de jaren ‘30 een cruciale rol in de bestrijding van de Grote Depressie. Hoe zag de carriére van deze icononische Britse econoom eruit?

John Maynard Keynes werd geboren op 6 juni 1883, in de Engelse universiteitsstad Cambridge. Hij genoot zijn opleiding aan de prestigieuze privéschool Eton College en de Universiteit van Cambridge, waarna hij vanaf 1908 in dienst trad bij de Britse overheid. In die hoedanigheid was hij in 1919 een van de aanwezigen bij de onderhandelingen die zouden leiden tot het Verdrag van Versailles. Uit onvrede over de spijkerharde schadevergoedingen die Duitsland opgelegd kreeg, legde Keynes zijn functie echter neer. Hij zou zijn bezwaren over “Versailles” in 1919 uiteenzetten in de bestseller The Economic Consequences of the Peace. Het boek legde Keynes geen windeieren: zijn waarschuwende betoog over de consequenties van de bikkelharde straffen en herstelbetalingen die Duitsland waren opgelegd, zou de Brit internationaal op de kaart zetten als toonaangevend econoom.

Grote Depressie

Naar aanleiding van de vernietigende economische impact van de Grote Depressie, zou Keynes in 1936 de baanbrekende studie The General Theory of Employment, Interest and Money publiceren. In The General Theory stelde Keynes dat overheidsinvesteringen noodzakelijk waren voor het behoud van volledige werkgelegenheid. Vooral in tijden van recessie had de markteconomie sturing vanuit de overheid nodig om de economie aan te zwengelen. Investeringen stimuleerden de vraag en het uitgavenpatroon van de consument wat de economie volgens Keynes stimuleerde.

De Grote Depressie van de jaren ’30 kon bijvoorbeeld bestreden worden door overheidsinvesteringen in publieke werken, die tot meer banen leidden en uitgaven stimuleerden. Om deze investeringen te bekostigen, moest de overheid er niet voor terugdeinzen fors geld te lenen. Het aanwakkeren van de totale vraag naar goederen en diensten in de economie werd door Keynes namelijk als eerste prioriteit beschouwd. De Universiteit van Cambridge.

De keynesiaanse school

De ideeën uit The General Theory zouden uitgroeien tot de basis van de keynesiaanse school binnen de economische wetenschappen. Deze school - ook bekend als het keynesianisme - zou door overheden over de gehele wereld worden opgepikt in de bestrijding van de Grote Depressie. Desondanks waren de ideeën van Keynes in de jaren ‘30 bijzonder controversieel binnen de economische gemeenschap.

Het keynesianisme druiste namelijk lijnrecht in tegen de principes van de klassieke economie. Binnen deze dominante school werd uitgegaan van het idee dat vrije markten op “zelfstandige” wijze - dat wil zeggen, zonder overheidsbemoeienis - in staat waren economische crises op te lossen. Door de nadruk te leggen op de actieve rol van de overheid in de bestrijding van de Grote Depressie, brak Keynes met bestaande intellectuele conventies binnen de economische wetenschap.

Dit betekende echter niet dat Keynes kritisch stond tegenover de kernaannames van de kapitalistische economie. De Britse econoom zag zijn theorie immers niet als een alternatief voor de vrije markt. Het tegenovergestelde was waar: met zijn voorstellen hoopte Keynes de markten juist optimaal te laten functioneren. De logica van de klassieke economie schoot in zijn optiek tekort, omdat zij verhinderde dat de markt optimaal kon opereren. De keynesiaanse school probeerde, met andere woorden, weliswaar de “tekortkomingen” van het klassieke marktdenken te corrigeren, maar bood geen fundamentele kritiek op de logica van het kapitalisme. De verschrikkingen van de Grote Depressie.

Het systeem van Bretton Woods

Naast zijn cruciale bijdragen aan het vakgebied van de macro-economie, speelde Keynes tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog een beslissende rol in de onderhandelingen over een naoorlogse internationale economische orde. Tijdens de conferentie van Bretton Woods (1944) was Keynes’ input van groot belang bij de oprichting van instanties zoals de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds. Het mondiale economische stelsel dat destijds werd opgericht is de geschiedenis ingegaan als het systeem van Bretton Woods, en zou aan de basis staan van grote naoorlogse economische groei.

Keynes’ impact na de oorlog

The General Theory of Employment, Interest and Money gold tot aan het eind van de jaren ’60 als de grondslag van de moderne macro-economie. In de jaren ’70 en '80 werden Keynes’ ideeën, als gevolg van de economische crisis die destijds woedde, echter verworpen.

Door het ontstaan van de kredietcrisis in 2007 raakte het werk van Keynes andermaal in de belangstelling. Zo waren de economische stimuleringsmaatregelen die de Amerikaanse president Barack Obama tijdens “de crisis” invoerde, gedeeltelijk ingegeven door het keynesiaanse gedachtegoed. Tot slot is ook de hervormingsagenda van de Green New Deal - waarvoor veel linkse Amerikaanse politici zich sinds 2018 hebben uitgesproken - in zijn bereidheid miljarden dollars te investeren in de Amerikaanse economie geïnspireerd door het werk van Keynes.

John Maynard Keynes overleed op 21 april 1946 in het Engelse Tilton aan de gevolgen van een hartaanval. Hij werd 62 jaar.