Buskruit: een explosief ongeluk

Ironisch genoeg was het een zoektocht naar het levenselixer die de inleiding vormde voor een uitvinding die de manier van oorlogvoering voor altijd zou veranderen. De eerste vorm van buskruit werd al voor onze jaartelling per ongeluk uitgevonden door de Chinezen en vond al snel zijn weg naar het westen. Buskruit sloeg in als een bom en verspreidde zich als een lopend vuurtje over de hele wereld.

Een ongeluk zit in een klein hoekje

Taoïstische alchemisten waren de eersten die experimenteerden met een soort buskruit. Keizer Wu Di (156-87 v. Chr.) van de Han-dynastie was gefascineerd door het eeuwige leven en financierde grootschalig onderzoek voor de zoektocht naar een levenselixer. Alchemisten verhitten zwavelzuur en salpeter waarmee zij per abuis een explosief mengsel creëerden. Hier kon echter nog niet gesproken worden over buskruit.

Houtskool

De kennis werd wel doorgeven en in de eeuwen daarna ging men door met de zoektocht naar het levenselixer. Er werden tijdens deze experimenten steeds meer aanwijzingen gevonden waarmee het explosieve mengsel geperfectioneerd kon worden. Rond 300 n. Chr. werden voor het eerst de drie ingrediënten van buskruit opgeschreven: Salpeter, zwavelzuur en houtskool. Deze waren echter nog niet genoeg gezuiverd en stonden nog niet in goede verhouding met elkaar, waardoor van een explosie nog geen sprake was.

Huidziektes & vuurwerk

Hierna duurde het nog een hele tijd voordat buskruit in zijn huidige vorm werd gemaakt. In de 8e eeuw – waarin de Tang-dynastie de macht had – werd uiteindelijk het buskruit ‘uitgevonden’. Hoewel het geen eeuwig leven verzekerde, waarop werd gehoopt, werd het in deze tijd wel gebruikt om huidziektes tegen te gaan, insecten te doden en vuurwerk de lucht in te schieten. Pas later werd het gebruik van buskruit voor oorlogsvoering een gewoonte.

Oorlog

Rond 900 – ten tijde van de Song-dynastie – ontdekten de Chinezen dat zuurstofrijker salpeter een krachtigere explosie betekende. Wanneer dit afgestoken werd in een gesloten container, spatte deze in duizenden stukken uiteen. Wanneer er echter aan één kant een opening zat, kwamen daar rook, vlammen en vonken uit. Zo ontstonden in 904 de eerste kanonnen, die werden gebruikt tegen de Chinese aartsvijand Mongolië. De Chinezen bestookten de vijand met kleine kanonkogels afgeschoten uit uitgehold bamboe. Ook werden in deze tijd primitieve handgranaten, vlammenwerpers en landmijnen gebruikt in de oorlog.

Verspreiding naar het westen

De Chinese keizers waren er alles aan gelegen de uitvinding van het buskruit een Chinees geheim te houden, omdat zij hiermee een immens voordeel op hun vijanden hadden. Het was echter een kwestie van tijd voordat het explosieve goedje via de zijderoute zijn weg vond naar Europa. De Engelse monnik Roger Bacon was in de 13e eeuw de eerste westerling die schreef over buskruit. Dit nieuws verspreidde zich als een lopend vuurtje en ontketende ook in Europa een oorlogsrevolutie. Buskruit werd al snel gebruikt en was onder andere erg belangrijk voor de Honderdjarige Oorlog tussen Engeland en Frankrijk. De eens zo ondoordringbare Europese kastelen werden nu ineens zwak bevonden. Toen in de 15e eeuw het eerste primitieve geweer werd uitgevonden – de haakbus –ontstond een nieuwe groep soldaten: infanterie. Het moderne leger was hiermee geboren en het aangezicht van oorlog definitief veranderd.