Constantijn de Grote: Eerste Christelijke Keizer

“In dit teken zal je overwinnen.” Dankzij een goddelijk visioen aan de vooravond van de Slag bij de Milvische Brug in 324 groeit Constantijn uit tot de machtigste figuur in het Romeinse Rijk. Vanaf dat moment besluit hij zich in te zetten als de beschermer van de christenen en op zijn sterfbed bekeert Constantijn de Grote zich zelfs tot het Christendom, waarmee hij de eerste christelijke keizer wordt.

Constantijn werd omstreeks het jaar 280 geboren in de Romeinse provincie Moesia, gelegen in het hedendaagse Servië en Bulgarije. Hij was de zoon van de Romeinse legerofficier Constantius I Chlorus en Helena, een barvrouw in een herberg. In 293 werd zijn vader benoemd tot onderkeizer (Caesar) van het West-Romeinse Rijk. Constantijn groeide daarna op aan het hof van Diocletianus, de keizer (Augustus) van het Oost-Romeinse Rijk, in voorbereiding op een toekomstige loopbaan in de politiek.

Machtsoverdracht

In 305 deden de twee Augusti van het Romeinse Rijk- Diocletianus en Maximianus - tegelijkertijd afstand van hun troon. Hun opvolgers waren Galerius in het Oosten en Constantius in het Westen. Hierdoor kwamen ook de twee functies van Caesars van het rijk vrij. Zowel Constantijn als Maxentius, de zoon van de voormalige Augustus Maximinianus, hadden verwacht voor deze posities in aanmerking te komen, maar beide werden overgeslagen in de machtsoverdracht. Maximinus Daia werd uiteindelijk Caesar van het Oosten, en Severus II van het Westen.

Caesar

De teleurgestelde Constantijn voegde zich hierop bij het leger van zijn vader, in een poging dan maar naam te maken als bevelhebber bij de invasie van Groot-Brittannië. Tijdens de veldtocht die volgde raakte Constantius echter ernstig ziek en stierf op 25 juli 306 te Eboracum (York), waarna de soldaten Constantijn uitriepen als de nieuwe Augustus van het Westen. Galerius, de Augustus van het Oosten, weigerde dit echter te accepteren. In plaats daarvan gaf hij Constantijn de titel van Caesar en benoemde hij Severus tot de nieuwe Augustus.

Maxentius

In de daaropvolgende jaren brak er een ingewikkelde machtsstrijd uit binnen het Romeinse Rijk. Zo was Maxentius inmiddels een opstand begonnen in een poging de Augusti Severus II en Galerius af te laten zetten. Constantijn verklaarde zich neutraal in het conflict, maar hij trad in 307 wel in het huwelijk met Fausta, de zus van Maxentius. Deze echtverbintenis was bedoeld om een alliantie tussen de twee te smeden, maar de relaties verzuurden al snel toen Maximianus, de vader van Maxentius en Fausta, in 310 een mislukte poging deed om Constantijn uit de weg te ruimen.

Slag bij de Milvische Brug

Na de dood van Severus II in 308 en Galerius in 311 ontstond er een machtsvacuüm binnen het Romeinse Rijk. Constantijn besloot dat dit het juiste moment was om zich in de strijd te mengen en sloot een bondgenootschap met Licinius, de opvolger van Severus. Vervolgens trok hij met een leger van 40.000 soldaten naar Rome, waar hij Maxentius versloeg in de Slag bij de Milvische Brug . Constantijn droeg deze overwinning op aan de god van de Christenen, die de avond voor de slag aan hem verschenen was in de vorm van het Labarum.

Edict van Milaan

Eén jaar later maakte Licinius een einde aan de heerschappij van Maximinus Daia in het Oosten, waardoor er nog slechts twee keizers overbleven. Samen vaardigden zij in 313 het ‘Edict van Milaan’ uit, waarin vastgelegd werd dat er voortaan geloofsvrijheid bestond binnen het Romeinse Rijk. Tevens besloten de twee Augusti het Romeinse Rijk onderling te verdelen, waarbij Constantijn het Westen en Licinius het Oosten kreeg. Deze goede relatie bekoelde echter al snel, waarna de twee Augusti elkaar vanaf 314 meerdere malen troffen op het slagveld.

Alleenheerser

Na een machtsstrijd van een decennium behaalde Constantijn in 324 uiteindelijk de definitieve overwinning op Licinius. Hiermee werd hij de alleenheerser van het Rijk en kon hij zich dus voortaan richten op de consolidatie van zijn machtspositie. Zo besloot hij in 330 de hoofdstad van het rijk te verplaatsen van Rome naar het meer centraal gelegen Byzantium, dat hij hernoemde tot Nova Roma. Verder bevorderde Constantijn het lijfeigenschap van de boeren, investeerde hij in consolidatie van de rijksgrenzen en voltooide hij een aantal belangrijke legerhervormingen.

Bekering

In 337 was Constantijn van plan het bevel op zich te nemen van een veldtocht tegen de Sassanieden, die volgens hem de christenen in Perzië bedreigden. Vlak voor hij kon vertrekken werd de keizer echter ernstig ziek, waardoor het duidelijk werd dat hij niet lang meer te leven had. Op zijn sterfbed liet Constantijn zich daarom dopen en bekeren tot het Christendom, waarmee hij de eerste christelijke keizer uit de Romeinse geschiedenis werd. Constantijn I de Grote overleed op 22 mei 337.