Bovenwindse eilanden Sint Eustasius, Sint Maarten en Saba

De Bovenwindse Eilanden in het Koninkrijk der Nederlanden

Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten bereiden zich voor op de orkaan Irma. Voorspellingen geven aan dat de storm woensdag (6 september 2017) over de eilanden heen zal trekken, met mogelijk modderstromen en overstromingen tot gevolg. De drie gebieden behoren nog altijd tot het Koninkrijk der Nederlanden, ondanks recente staatskundige hervormingen.

Indianen en Europeanen

Eeuwenlang bewoonden Arawak-indianen de Caribische eilanden, tot zij in de veertiende eeuw verdreven werden door de Carib-indianen. Mogelijk zeilde Columbus langs de eilandengroep en schonk hij door een misverstand aan Saba haar naam. Pas een eeuw later raakten de Nederlanders in het gebied verzeild. Dit had alles te maken met de West-Indische Compagnie (WIC) en de oorlog tegen Spanje. Als uitvalsbasis voor de kaapvaart en als tussenstop bij reizen zou een versterkte positie in de regio enorm van pas komen.

Sint Maarten

Om deze reden gaven de leiders van de WIC in 1630 opdracht om het eiland Sint Maarten te veroveren. Drie jaar later raakte de compagnie het echter alweer kwijt aan Spanje. Daarom week men uit naar Curaçao en de buureilanden Aruba en Bonaire. Sint Maarten bleef interessant vanwege de zoutpannen op het eiland. In 1644 gaven de Spanjaarden het eiland op en vier jaar later kwamen Nederland en Frankrijk overeen het eiland te verdelen. Pas in 1817 kwam het definitief onder Nederlands bewind.

Sint Eustatius en Saba

De WIC gaf ook machtigingen uit aan particulieren (patroons) om eilanden te bezetten. Sint Eustatius (ook wel Statia) kwam in handen van een groep Zeeuwen onder leiding van Abraham van Pere en Pieter van Rhee. Ze herbouwden het fort dat de Fransen hadden achtergelaten en creëerden een vrijhaven die vaak een door in het oog van andere naties was. Vanaf Sint-Eustatius vond veel (sluik)handel plaats, onder andere in wapens en slaven. De nieuwe bewoners van het eiland koloniseerden tevens het nabije Saba. In de oorlogen die in de zeventiende en achttiende eeuw tussen de Europese mogendheden woedden, wisselden de eilanden diverse keren van eigenaar. Op Statia wapperde tussen 1665 en 1713 gemiddeld elke drie jaar een andere vlag. Vanaf 1815 vielen Saba en Sint Eustatius, net als Sint Maarten, onder het Koninkrijk der Nederlanden.

Geografie en staatkundige indeling

Sint Eustatius, Sint Maarten en Saba worden ook wel de bovenwindse eilanden genoemd. Dit verwijst naar de dominante windrichting, van noordoost naar zuidwest, die voor zeilschepen indertijd zeer belangrijk was. Sinds de staatkundige hervormingen van 2010 is (het Nederlandse deel van) Sint Maarten een onafhankelijk land binnen het Koninkrijk. Hoewel de officiële talen op het eiland Nederlands en Frans zijn, spreken veel mensen voornamelijk Engels. Hetzelfde geldt voor Saba en Sint Eustatius, die ‘bijzondere gemeentes’ vormen binnen het Koninkrijk.

Bronnen:

NOS: Orkaan Irma
Dalhuisen, L. e.a. (2009) Geschiedenis van de Antillen (Zutphen, Walburg Pers)
Dissel, van A. en P. Groen (2010) In de west: De Nederlandse krijgsmacht in het Caribisch Gebied. (Uitgeverij van Wijnen – Franeker)
Heijer, den H. (2002) De geschiedenis van de WIC (Zuthphen, Walburg Pers)