De eerste vrouwelijke burgemeesters in Europa

Op zondag 19 juni is de eerste vrouwelijke burgemeester van Rome verkozen. Virginia Raggi van de Movimento 5 Stelle stelt zichzelf ten doel om na twintig jaar slecht bestuur in Rome voor transparantie te gaan zorgen. Het burgemeesterschap is een post die door de geschiedenis heen voornamelijk is gedomineerd door mannen. In de 20ste eeuw kwam hier pas voorzichtige verandering in. Welke voorvechters in Europa zorgden ervoor dat Raggi en anderen nu een gooi naar het burgemeesterschap kunnen doen.

De allereerste vrouwelijke burgemeester in Europa was Elizabeth Garrett Anderson. Zij kreeg in het jaar 1908 het bestuur over de kleine plaats Aldeburgh toegewezen. Dit was opmerkelijk, want in 1908 mochten vrouwen nog niet eens stemmen in Groot-Brittannië. Dit recht kregen sommige vrouwen in 1918 en werd in 1928 pas uitgebreid naar alle vrouwen boven de 21. Anderson was een van de voorvechters voor gelijk stemrecht voor vrouwen. Zij steunde de suffrage beweging. De vrouwen van de deze beweging schuwden minder vredelievende methodes als hongerstaking en kleine vernielingen niet om het gelijke stemrecht te behalen.

Eerste vrouwelijke burgemeester en dokter

Anderson werd pas burgemeester aan het einde van haar carrière. Zij is vooral bekend als de eerste vrouwelijke dokter in Groot-Brittannië. Met de steun van haar vader, die haar een goede opleiding had gegund, probeerde Anderson een doktersdiploma te halen. Omdat de Britse overheid haar op allerlei manieren de voet dwars probeerde te zetten, moest Anderson haar opleiding in Parijs voltooien. De Britse overheid reageerde door dit diploma als ongeldig in hun land te verklaren. Anderson won het uiteindelijk van de regering door in 1872 een eigen ziekenhuis op te richten, waar zij alleen vrouwen liet werken. Haar onophoudelijke strijd wierp meer vruchten af, zoals de in 1876 aangenomen wet die vrouwen in staat stelde om de studie geneeskunde te volgen.

Louise Schroeder (1887-1957)

Een andere feministe die burgemeester werd, was Louise Schroeder. Zij maakte naam als lid van de Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD) in Duitsland in de jaren ‘20. Zij gaf toen les aan de universiteit voor politieke studies. Bovendien was zij de eerste vrouw met een politieke positie in de Weimar republiek, na het gelijke stemrecht voor vrouwen in 1919. Het naziregime maakte hier echter een einde aan en ondervroeg haar een aantal maal over haar socialistische standpunten en haar strijd voor gelijke rechten van de vrouw.

Burgemeesterschap Schroeder

Na de Tweede Wereldoorlog werd Schroeder kortstondig burgemeester van Berlijn, omdat ene Ernst Reuter niet geaccepteerd werd door het Sovjet-regime. Schroeder werd zijn tijdelijke plaatsvervanger. Dit is bijzonder omdat Schroeder nog altijd de enige vrouwelijke burgemeester is die Berlijn ooit gekend heeft.

Nederlands eerste vrouwelijke burgemeester

Truus Smulders-Beliën kreeg in 1946 het bestuur over West-, Oost- en Middelbeers, toen zij haar overleden man opvolgde. Daarmee was zij de eerste vrouwelijke burgemeester van Nederland. Haar motivatie om het ambt te bekleden, was volgens haarzelf om de functie voor haar zoon open te houden. Dit klinkt vreemd, maar in de gemeente had de familie Smulders als sinds 1830 een monopolie op het burgemeesterschap. Hoewel Truus Smulders-Beliën niet een echte voorvechter voor gelijke rechten van de vrouw was, ontpopte zij zich wel als een geliefd burgemeester bij haar inwoners. 

Concurrentiestrijd

Christina Maria s’Jacob-des Bouvrie wordt in sommige bronnen ook genoemd als de eerste vrouwelijke burgemeester in Nederland. Desondanks kreeg zij pas in 1964 het bestuur over Leersum in handen kreeg. Zij vervulde de positie als lid van de VVD. Tegelijk werd Mia van der Wall-Duyvendak namens de PvdA in Geldermalsen tot burgemeester benoemd. De gelijktijdige benoeming was het resultaat van een concurrentiestrijd tussen PvdA en VVD, die allebei goede sier wilden maken met vrouwelijke burgemeesters.