De Fritzl-zaak

In oktober 2019 werd door RTV Drenthe gemeld dat een gezin van zes kinderen rond de twintig en een vader is gevonden in de kelder van een woonboerderij in Ruinerwold in Drenthe. Zij hebben negen jaar lang geleefd in deze kelder zonder naar buiten te gaan. De overgang die deze mensen, en met name het jongste kind van 16 jaar, meemaken, is immens. Deze zaak doet denken aan soortgelijke zaken in het verleden waarbij mensen jarenlang opgesloten zaten in een kelder, zoals de huiveringwekkende Fritzl-zaak uit 2008.

Het verlies van haar vrijheid

Het leek slechts een onschuldig verzoek, toen Josef Fritzl aan zijn 18-jarige dochter, Elisabeth Fritzl, vroeg of ze hem kon helpen met het vastschroeven van een deur in de kelder. Ze wist echter niet dat dit de deur zou zijn die haar voor 24 jaar gevangen zou houden. Elisabeth volgde haar vader de stoffige kelder in, die hij al maanden klaar aan het maken was voor de gevangenschap van zijn dochter. Toen ze zich omdraaide om te gaan, drukte haar vader een doek voor haar neus met een verdovend middel en werd haar wereld donker, misschien wel voor altijd.

Elisabeths onwetende moeder was aanvankelijk hysterisch bij de vermissing van haar dochter. Ze gaf haar dochter als vermist op en bad voor haar terugkeer. Een maand na de vermissing van Elisabeth, overhandigde Josef een brief aan de politie, de eerste van een aantal brieven die Elisabeth gedwongen moest schrijven in haar gevangenschap. Hierin schreef ze dat ze het zat was om bij haar familie te wonen en daarom bij een vriend logeerde, waarop ze haar ouders waarschuwde om haar niet op te zoeken omdat ze dan het land zou verlaten. Hij vertelde aan de politie dat ze zich waarschijnlijk bij een religieuze sekte had aangesloten, omdat ze het hier eerder ook over heeft gehad en meermaals door de politie naar huis is teruggebracht nadat ze was weggerend. De politie luisterde naar dit verhaal terwijl Elisabeth niet meer dan een paar meter onder hun voeten gevangen zat.

Leven in gevangenschap

De komende 24 jaar van haar leven komen rechtstreeks uit een horrorfilm. De leefomstandigheden in de vochtige, koude en eenzame kelder waren al slecht genoeg. Daarbovenop kwam de jaren aan mishandeling van haar vader. Eerst bond hij haar armen vast aan haar bed, daarna werd de ketting om haar middel gebonden. Zes maanden in haar gevangenschap werd de ketting verwijderd omdat het “de seksuele activiteit met zijn dochter belemmerde”, aldus de aanklacht. Het seksuele misbruik, dat al op haar elfde begon, vond meerdere keren per week, en soms per dag, plaats tot haar vrijlating in april 2008.

In de loop van bijna een kwart eeuw heeft hij haar meer dan 3.000 keer verkracht, wat resulteerde in zeven baby’s die ze in de kelder moest baren. Naarmate ze ouder werden, moesten ook zij naar het misbruik kijken. Drie van deze kinderen zouden ondergronds blijven en nooit het daglicht zien tot hun vrijlating. Eén baby stierf drie dagen na de geboorte. De drie overgebleven kinderen verschenen op mysterieuze wijze voor de deur van het huis van de familie Fritzl. Verlaten baby’s, aldus Josef, van Elisabeth die zij had achtergelaten aan haar ouders om op te voeden. Elisabeths hart brak bij het moeten verlaten van haar kinderen, maar was blij dat de “bovengrondse” kinderen een beter leven hadden dan zij en haar “ondergrondse” kinderen.

Josef bedreigde Elisabeth en haar kinderen vaak en waarschuwde hen dat ze gedood zouden worden als ze probeerden te ontsnappen. Hij vertelde hen dat hij een systeem had geïnstalleerd zodat de deur hen zou elektrocuteren en een gif in de kelder zou verspreiden als ze probeerden te ontsnappen. Hij zou haar straffen door dagenlang de stroom in de kelder uit te schakelen, zodat ze alleen werd achtergelaten in totale duisternis.

Ontsnapping

Het einde van haar beproeving kwam in april 2008 toen Kerstin, haar 19-jarige dochter die in de kelder leefde, ernstig ziek werd. Elisabeth smeekte haar vader om Kerstin naar het ziekenhuis te brengen, en hij gaf toe. Ditmaal legde hij aan de artsen uit dat Elisabeths dochter bij zijn huis kwam met een brief van Elisabeth. De artsen raakten achterdochtig vanwege het dodelijk bleke meisje met slechte tanden die op de intensive care lag te sterven. Er werden oproepen in de media uitgezonden tot de moeder om informatie te verstrekken zodat het leven van Kerstin kon worden gered.

Elisabeth smeekte vervolgens om samen met haar zonen naar haar stervende dochter te mogen in het ziekenhuis, wat Josef, die al een plan had bedacht, toestond. De politie wachtte haar al op bij het ziekenhuis om haar te arresteren voor verwaarlozing van haar zieke tienerdochter. Haar vader legde ondertussen uit dat hij haar zou hebben bevrijd uit de armen van de fictieve sekte waar ze uit wilde ontsnappen. Eerst wilde Elisabeth niks kwijt aan de politie, totdat aan haar werd beloofd dat ze nooit meer haar vader hoefde te zien. Zo begon ze met: “Niemand gaat me geloven.”.

Leven na gevangenschap

Na zijn dochter jarenlang te hebben opgesloten, was het eindelijk tijd dat de rollen werden omgedraaid. In maart 2009 werd Josef Fritzl veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor zijn gruwelijke misdaden. Elisabeth, haar moeder en haar kinderen werden opgevangen in een plaatselijke kliniek waar ze werden afgeschermd van de media-aandacht en medische en psychologische behandeling kregen. Leden van de Fritzl-familie kregen nieuwe identiteiten aangeboden, mochten zij hiervoor kiezen.

De ondenkbare verdorvenheid die Elisabeth en haar kinderen zo lang hadden doorstaan, was eindelijk voorbij. Mark Perry, een Britse journalist die als eerste over het verhaal schreef, vond de vijfjarige Felix, het jongste kindje dat in gevangenschap leefde, nog het meest opmerkelijk. “De politieman zei dat hij zijn neus op het autoraam drukte en alleen maar keek - kijkend naar de sterren, kijkend naar het licht. Voor het eerst in zijn leven zag hij de sterren. En hij was gewoon stil, drukte zijn neus tegen het autoraam en was verbaasd over alles."

Bronnen:

• RTV Drenthe: Vader met zes kinderen zit jaren in kelder
• The Guardian: Josef Fritzl
• All that’s Interesting: Elisabeth Fritzl
• Mirror: Dark Secrets behind Josef Fritzl

Afbeeldingen:

• Journalisten buiten de rechtzaal waar de Fritzl-zaak plaatsvindt via Wikimedia Commons
• Het psychiatrisch ziekenhuis in Mauer bei Amstetten via Wikimedia Commons