De 'Grand Tour' van de Romeinen

In de 18e eeuw ondernamen veel jonge mannen van de Britse adel de ‘Grand Tour’: een lange, culturele reis door Europa. Deze gewoonte was al bekend bij de Romeinen in de 1e en 2e eeuw n. Chr., toen het Rijk betrekkelijk veilig was voor reizigers. Rome was vaak een eindstation van de Britse adel in de 18e eeuw, maar hoe zag de reis van de Romeinen er zelf uit?

Bijna twee millennia geleden begonnen Romeinse geleerden, rijke families en keizers als Hadrianus met reizen. Dit was mogelijk doordat Augustus de piraterij in de Middellandse Zee een halt toe had geroepen en door het wegennetwerk die de Romeinen hadden aangelegd. We volgen de Romeinse ‘Grand Tour’ en zullen alle must-see plaatsen de revue laten passeren. De plaatsen die de Romeinen bezochten, werden destijds uitgebreid beschreven in de literatuur.

Stop 1: Napels

De ‘Grand Tour’ begon met een reis over de via appia naar Napels, wat volgens ORBIS (een soort google maps van de oudheid) minimaal 7 dagen in beslag nam.  Napels was hét resort aan zee, omdat de Romeinen er veel villa’s en badhuizen hadden gebouwd. De Romeinen hadden de stad ooit veroverd op de Grieken, die destijds het zuiden van Italië nog in handen hadden. In Napels kreeg de Romein alvast een voorproefje van Griekenland: de hellenistische cultuur was hier zeer tot bloei gekomen en de stad had de Griekse taal en cultuur onder Romeins bestuur mogen behouden.

Stop 2: de Griekse stadstaten

Vanaf Napels vervolgde een Romein zijn of haar ‘Grand Tour’ richting de Griekse stadstaten, in het bijzonder naar Athene. ORBIS berekent deze reis op minimaal 24 dagen via zee. Voor een Romeins burger was heel Griekenland de Oude Wereld. Als echte toeristen keken zij hun ogen uit in Athene, waar ze zagen waar Socrates had gewoond en waar Plato had gedebatteerd. Natuurlijk bezichtigden ze ook het Parthenon en de Akropolis. In één van de Griekse havens onderhandelde een Romein met een kapitein van een koopvaardijschip, om overtocht over de Egeïsche Zee te boeken.

Stop 3: Asia Minor

Via de zee ging de ‘Grand Tour’ verder naar Asia Minor, de oostelijke provincie van het Romeinse Rijk. Turkije was in de Oudheid één van de rijkste en vruchtbaarste provincies. Turkije huisde daarnaast de grootste badhuizen van het Romeinse Rijk. De belangrijkste reden om Asia Minor aan te doen was echter om Troje te bezichtigen. De strijd bij Troje zoals beschreven door Homerus was immers het bekendste literaire werk van de Oudheid. Troje was een soort bedevaartsoord, waar handelaren zelfs nep-artefacten van de Trojaanse Oorlog verkochten. Romeinen bezochten de stad ook omdat er graven lagen van helden uit de oorlog.

Stop 4: Egypte

Ten slotte nam een Romeinse reiziger een boot naar Egypte om de ‘Grand Tour’ af te sluiten, waar nog een bootreis van minimaal een maand voor nodig was volgens ORBIS. Alexandrië was een zeer exotische plek voor de Romeinen, een kruispunt van Afrika, Azië en Europa. Hier maakten zij ook kennis met de Egyptische cultuur, die hele andere Goden en gebruiken kende. Hoogtepunten in Egypte waren uiteraard de piramides en een tochtje met de boot op de ​​Nijl. De ‘Grand Tour’ duurde minimaal twee jaar, omdat het gewoonweg voor die tijd een logistieke uitdaging was om de reis te regelen. Daarnaast was men afhankelijk van het weer bij het reizen per boot en eenmaal op land ging het reizen te voet of per koets trager dan wij gewend zijn. Bovendien was er natuurlijk veel te bewonderen in de plaatsen waar de Romeinen stopten.Gezien de lengte is het niet verwonderlijk dat alleen rijke families zich zo een reis konden veroorloven. Net als de ‘Grand Tour’ in de 18e eeuw werd de reis gezien als een onderdeel van de opvoeding.