De invoering van de Jodenster

Vanaf 3 mei 1942 moesten voortaan alle joden van zes jaar en ouder, in Nederland verplicht een gele zeshoekige ster op hun kleding dragen. De Jodenster werd bijna overal in het Nazirijk ingevoerd. Hoe verliep deze invoering van de Jodenster?

Joden steeds meer geïsoleerd van de rest van de bevolking

Met ingang van de jaren ’40 werd het anti-Joodse beleid van de Duitse bezetter strenger in Nederland. Op openbare plekken, zoals dierentuinen of markten, verschenen steeds vaker borden met daarop: ‘Voor joden verboden’. Begin 1941 werd het verplicht voor alle Joden in Nederland om zich te laten registreren als Joods. Een maand later werd tevens de Joodse Raad ingesteld: een zogenaamd ‘eigen bestuur’ voor de Joden. Deze raad diende echter vooral voor de uitvoering van anti-Joodse maatregelen.

De productie en verspreiding van de Jodenster

Zo kreeg de Joodse Raad op 29 april 1942 te horen dat de Jodenster vijf dagen later zou worden ingesteld; aan hun de taak om 569.355 sterren te verspreiden door Nederland. De katoenen sterren waren geproduceerd – onder het gezag van een Duits zaakwaarnemer - door een joodse textielfabriek in Enschede: De Nijverheid. Voor iedere jood waren er vier sterren gemaakt. De rekening – vier cent per stuk -werd bij de Joden zelf neergelegd.

Levensgevaarlijke gevolgen voor niet-dragen van de ster

Vlak na de invoering waren er Joden die uit schaamte of woede weigerden de ster te dragen. De Duitsers konden de naleving van de regel echter makkelijk controleren; de Jodenster moest zichtbaar op borsthoogte aan de jas worden vastgenaaid. Wie werd betrapt op het niet-dragen van de ster moest vreselijke gevolgen ondergaan: een boete van duizend gulden of zes maanden ‘hechtenis’ in een Duits kamp. In de praktijk hield die laatste strafmaat echter vaak deportatie naar een vernietigingskamp in.

Meer weten over dit onderwerp? Geschiedenis Magazine 3 van 2018 bevat een special over Joden in en kort na de oorlog