De kuisheidsgordel stamt uit de Middeleeuwen
Het is een bekend verhaal dat veel ridders die ten strijde trokken hun geliefde een kuisheidsgordel om lieten doen. Er zaten sloten op deze gordels en de ridders hielden de sleutels bij zich. Het gebruik van de kuisheidsgordel wordt meestal teruggevoerd op de middeleeuwen, maar werden de gordels in deze periode wel echt gebruikt?
Volgens de mythe werd er vooral tijdens de kruistochten veel gebruik gemaakt van de kuisheidsgordel. Tijdens deze kruistochten waren mannen soms jaren van huis om tegen de Moslims in het oosten te vechten. De kuisheidsgordels werden gedragen om er zeker van te zijn dat vrouwen zich op seksueel gebied zouden gedragen en hun mannen trouw zouden blijven. In die tijd werd de seksuele moraal opgelegd door de kerk, die masturbatie en ontrouw streng verbood. Het ging hier overigens om een wederzijds verbond, ook de mannen moesten hun vrouwen trouw blijven.
Archeologisch bewijs
Vanwege deze seksuele moraal zou het gebruik van kuisheidsgordels niet gek geweest zijn. Maar hier is door archeologen nooit bewijs voor gevonden. Er zijn wel vondsten gedaan waarvan beweerd werd dat het om middeleeuwse kuisheidsgordels ging, maar tegenwoordig acht men dit niet zo waarschijnlijk. Verschillende musea in Europa hadden de ijzeren voorwerpen die bedoeld waren om het kruis te bedekken in hun vitrines hangen. Inmiddels zijn de meeste historici er van overtuigd dat deze gevonden kuisheidsgordels helemaal niet uit de middeleeuwen maar uit een veel latere tijd komen. Daarom hebben de meeste musea de kuisheidsgordels inmiddels uit hun vitrines verwijderd.
Kuisheidsgordel in de poëzie
In middeleeuwse literatuur werd echter wel veel over de kuisheidsgordels geschreven. Omdat het woord ‘kuisheidsgordel’ zo veel voorkwam in de middeleeuwse literatuur, ontstond het beeld dat de gordels ook veelvuldig gebruikt werden tijdens de kruistochten. Het woord werd waarschijnlijk vooral gebruikt als metafoor voor trouw en kuisheid en kwam daarom vaker voor in de literatuur. De meeste historici gaan er vanuit dat er met de poëtische teksten waarin er gesproken werd over de kuisheidsgordels kleding bedoeld werd, en niet de ijzeren uitrusting die waarschijnlijk pas later ontwikkeld werd.
Eerste concrete beschrijving van de kuisheidsgordel
De eerste concrete aanwijzing in de literatuur voor het bestaan van de kuisheidsgordel zoals wij die kennen stamt uit 1405. Toen waren de kruistochten al meer dan honderd jaar voorbij. De beschrijver van de kuisheidsgordel is Konrad Kyeser (1366-14?), een Duits militair ingenieur die in 1405 het boek Bellifortis schreef. Hierin beschreef Kyeser uitgebreid de werktuigen die volgens hem gebruikt werden bij de oorlogen in zijn tijd. Van de kuisheidsgordel maakte Kyeser niet alleen een beschrijving, maar ook een tekening, die bovenaan dit artikel staat. Hij stelde dat de vrouwen die in Florence in tijden van oorlog dicht bij het front woonden, de gordels droegen. Afgaande op deze beschrijving gaan de meeste historici er tegenwoordig vanuit dat de kuisheidsgordel een uitvinding is die gedaan is in de vroege Renaissance en toen vooral voorkwam in Italiaanse steden als Florence en Venetië.
Het misverstand
Waarom is het beeld van het dragen van kuisheidsgordels in de middeleeuwen dan zo hardnekkig geworteld in de geschiedschrijving? Vooral in de Victoriaanse tijd, in de 19e eeuw, werd veel literatuur en poëzie uit de middeleeuwen bestudeerd. In de 18e en 19e eeuw zijn er ook echt kuisheidsgordels gemaakt om masturbatie tegen te gaan, omdat men dacht dat dit slecht was voor de gezondheid. Het zou kunnen dat men in de middeleeuwen ook al gebruik maakte van deze gordels om dezelfde redenen, maar tastbaar bewijs is dus tot op heden niet gevonden. Het gebruik van de term ‘kuisheidsgordel’ in de middeleeuwen is waarschijnlijk vooral van poëtische aard geweest.
